Het beeld van Nebukadnezar en de brandende vuuroven
1 Koning Nebukadnezar maakte een gouden beeld, waarvan de hoogte zestig el was, en zijn breedte zes el. Hij richtte het op in het dal Dura, in het gewest Babel.
2 En koning Nebukadnezar stuurde een boodschap om de stadhouders, de machthebbers, de landvoogden, de raadsheren, de schatbewaarders, de rechters, de magistraten en al de autoriteiten van de gewesten te verzamelen, om naar de inwijding van het beeld te komen dat koning Nebukadnezar had opgericht.
3 Toen kwamen de stadhouders, de machthebbers, de landvoogden, de raadsheren, de schatbewaarders, de rechters, de magistraten en al de autoriteiten van de gewesten bijeen voor de inwijding van het beeld dat koning Nebukadnezar had laten oprichten. En zij stonden voor het beeld dat Nebukadnezar had opgericht.
4 En een heraut riep met kracht: Men zegt u aan, volken, natiën en talen:
5 Op het moment dat u het geluid hoort van de hoorn, fluit, citer, luit, lier, panfluit, en allerlei muziekinstrumenten, moet u neervallen en het gouden beeld aanbidden dat koning Nebukadnezar heeft opgericht.
6 Wie niet neervalt en aanbidt, zal op hetzelfde ogenblik midden in de brandende vuuroven worden geworpen.
7 Daarom, zodra al de volken het geluid hoorden van de hoorn, fluit, citer, luit, lier, en allerlei muziekinstrumenten, vielen op datzelfde tijdstip alle volken, natiën en talen neer, en aanbaden het gouden beeld dat koning Nebukadnezar had opgericht.
8 Daarom kwamen op datzelfde tijdstip Chaldeeuwse mannen naar voren, die de Joden openlijk beschuldigden.
9 Zij namen het woord en zeiden tegen koning Nebukadnezar: O koning, leef in eeuwigheid!
10 U, o koning, hebt zelf bevel gegeven dat iedereen die het geluid zou horen van de hoorn, fluit, citer, luit, lier, panfluit, en allerlei muziekinstrumenten, moest neervallen en het gouden beeld aanbidden,
11 en dat wie niet zou neervallen en aanbidden, midden in de brandende vuuroven zou worden geworpen.
12 Nu zijn er Joodse mannen die u over het bestuur van het gewest Babel hebt aangesteld, namelijk Sadrach, Mesach en Abed-Nego. Deze mannen hebben op uw bevel, o koning, geen acht geslagen. Uw goden vereren zij niet, en het gouden beeld dat u hebt opgericht, aanbidden zij niet.
13 Toen beval Nebukadnezar in woede en grimmigheid dat men Sadrach, Mesach en Abed-Nego moest halen. Vervolgens werden deze mannen bij de koning gebracht.
14 Nebukadnezar antwoordde en zei tegen hen: Is het waar, Sadrach, Mesach en Abed-Nego, dat u mijn goden niet vereert en het gouden beeld dat ik heb opgericht, niet aanbidt?
15 Nu dan, als u bereid bent op het moment dat u het geluid van de hoorn, fluit, citer, luit, lier, panfluit, en allerlei muziekinstrumenten hoort, neer te vallen en het beeld te aanbidden dat ik gemaakt heb, dan is het goed , maar als u het niet aanbidt, dan zult u op hetzelfde ogenblik midden in de brandende vuuroven worden geworpen. En wie is dan de god die u uit mijn handen kan verlossen?
16 Sadrach, Mesach en Abed-Nego antwoordden en zeiden tegen koning Nebukadnezar: Wij hoeven u hierop geen antwoord te geven.
17 Als het moet, kan onze God, Die wij vereren, ons verlossen uit de brandende vuuroven, en Hij zal ons, o koning, uit uw hand verlossen.
18 En zo niet, het zij u bekend, o koning, dat wij uw goden niet zullen vereren en het gouden beeld dat u hebt opgericht, niet zullen aanbidden.
19 Toen werd Nebukadnezar met grimmigheid vervuld, en zijn gelaatsuitdrukking tegenover Sadrach, Mesach en Abed-Nego veranderde. Hij nam het woord en zei dat men de oven zevenmaal heter moest stoken dan men gewoon was hem te stoken.
20 Enkele mannen, de sterkste mannen uit zijn leger, beval hij dat zij Sadrach, Mesach en Abed-Nego moesten binden om hen in de brandende vuuroven te werpen.
21 Toen werden deze mannen gebonden in hun mantels, hun broeken, hun mutsen en hun andere kleren, en zij wierpen hen midden in de brandende vuuroven.
22 Omdat het woord van de koning zo dwingend was en de oven uitzonderlijk heet gestookt was, hebben de vlammen van het vuur deze mannen die Sadrach, Mesach en Abed-Nego naar boven brachten, gedood.
23 Maar toen deze drie mannen – Sadrach, Mesach en Abed-Nego – gebonden midden in de brandende vuuroven gevallen waren,
24 sloeg koning Nebukadnezar de schrik om het hart. Haastig stond hij op, nam het woord en zei tegen zijn raadslieden: Hebben wij niet drie mannen gebonden midden in het vuur geworpen? Zij antwoordden en zeiden tegen de koning: Jazeker, o koning!
25 Hij antwoordde en zei: Zie, ik zie vier mannen midden in het vuur vrij rondlopen! Zij hebben geen letsel en de aanblik van de vierde lijkt op die van een zoon van de goden.
26 Toen kwam Nebukadnezar in de nabijheid van de deur van de brandende vuuroven. Hij nam het woord en zei: Sadrach, Mesach en Abed-Nego, dienaren van de allerhoogste God, ga naar buiten en kom hier ! Daarop gingen Sadrach, Mesach en Abed-Nego uit het midden van het vuur.
27 Toen kwamen de stadhouders, de machthebbers, de landvoogden en de raadslieden van de koning bijeen. Zij zagen aan deze mannen dat het vuur geen vat had gekregen op hun lichaam: het haar van hun hoofd was niet geschroeid, en hun mantels waren niet verteerd, ja, er hing zelfs geen brandlucht aan hen.
28 Nebukadnezar nam het woord en zei: Geloofd zij de God van Sadrach, Mesach en Abed-Nego, Die Zijn engel heeft gezonden en Zijn dienaren heeft verlost, die op Hem hebben vertrouwd, het bevel van de koning hebben weerstaan en hun lichaam hebben overgegeven, omdat zij geen enkele god wilden vereren of aanbidden dan hún God.
29 Daarom wordt door mij een bevel uitgevaardigd dat elk volk, elke natie of taal die lasterlijke dingen zegt over de God van Sadrach, Mesach en Abed-Nego, in stukken zal worden gehouwen en dat zijn huis tot een mesthoop zal worden gemaakt, want er is geen andere god die zo redden kan.
30 Toen maakte de koning Sadrach, Mesach en Abed-Nego voorspoedig in het gewest Babel.
Nebucadnezar richt een beelt op, ende wil het van alle man aengebeden hebben, v. 1, etc. De metgesellen Daniels sulcks weygerende, ende de dreygementen des Conincks verachtende, worden inden vyerigen oven geworpen op de aenklachte der Chaldeen, 8. Doch miraculeuslick van Godt bewaert ende verlost, maer die het vyer stoockten, verbrandt 22, 23, etc. hier over ontsette sich de Coninck uyttermaten seer, 24. ende hy prijst Godt van wegen sijne getrouwicheyt, ende mogentheyt, 28.
1 DE Coninck Nebucadnezar maeckte een beelt van gout, wiens hoochte was sestich ellen, sijn breete ses ellen: hy richted’et op in het dal Dura, in het lantschap van Babel.
2 Ende de Coninck Nebucadnezar sondt henen om te versamelen de Stadhouders, de Overicheden, ende de Lantvoochden, de Wet-houders, de Schatmeesters, de Raetsheeren, de Amptlieden, ende alle de heerschappers der lantschappen: dat sy komen souden tot de inwyinge des beelts, ’t welck de Coninck Nebucadnezar hadde opgericht.
3 Doe versamelden sich de Stadthouders, de Overicheden, de Lantvoochden, de Wet-houders, de Schatmeesters, de Raetsheeren, de Amptlieden, ende alle de heerschappers der lantschappen , tot inwyinge des beelts, ’t welck de Coninck Nebucadnezar hadde opgericht: ende sy stonden voor het beelt dat Nebucadnezar opgericht hadde.
4 Ende een heraut riep met cracht, Men seyt u aen, ghy Volckeren, ghy Natien, ende tongen:
5 Ter tijt als ghy hooren sult ’t geluyt des hoorns, der pype, der cyther, der vedele, der psalteren, des accoord-gesancks, ende allerley soorten van Musijcke: so sult ghy-lieden neder-vallen, ende aenbidden het gouden beelt, ’t welck de Coninck Nebucadnezar heeft opgericht:
6 Ende wie niet neder en valt ende aenbidt, die sal te dier selver ure in ’t midden van den oven des brandenden vyers geworpen worden.
7 Daerom te dier tijt als alle die volckeren hoorden het geluyt des hoorns, der pype, der cyther, der vedele, der psalteren, ende allerley soorten der musijcke, alle volckeren, natien, ende tongen nedervallende, aenbaden het gouden beelt, ’t welck de Coninck Nebucadnezar hadde opgericht.
8 Daerom naederden even ter selver tijt Chaldeeusche mannen, die de Ioden opentlick beschuldichden,
9 Sy antwoordden, ende seyden tot den Coninck Nebucadnezar: ô Coninck, leeft inder eeuwicheit.
10 Ghy, ô Coninck, hebt een bevel gegeven, dat alle menschen, die hooren souden ’tgeluyt des hoorns, der pype, der cyther, der vedele, der psalteren, ende des accoord-gesancks, ende allerley soorten van Musijcke, neder vallen, ende het gouden beelt aenbidden souden:
11 Ende wie niet neder en viele, ende aenbade, die soude in het midden van den oven des brandenden vyers geworpen worden.
12 Daer zijn Ioodsche mannen, die ghy over de bedieninge des landtschaps van Babel gestelt hebt, Sadrach, Mesach, ende Abednego: dese mannen en hebben, ô Coninck, op u geen achtinge gestelt: uwe Goden en eeren sy niet, ende sy en bidden het gouden beelt niet aen, ’t welck ghy opgericht hebt.
13 Doe seyde Nebucadnezar in toorn ende grimmicheyt, datmen Sadrach, Mesach, ende Abednego voortbrengen soude: doe wierden die mannen voor den Coninck gebracht.
14 Nebucadnezar antwoordde ende seyde tot haer, Ist met opset, Sadrach, Mesach ende Abednego, dat ghylieden mijne Goden niet en eeret, ende ’t gouden beelt, dat ick opgerecht hebbe, niet aen en bidt?
15 Nu dan, so ghylieden gereet zijt, dat ghy ter tijt als ghy hooren sult ’t geluyt des hoorns, der pype, der cyther, der vedel, der psalteren, ende des accoord-gesancks, ende allerley soorte der Musijcke, neder-valt, ende aenbidt het beelt dat ick gemaeckt hebbe, [so ist wel:] maer so ghylieden het niet en aenbidt, ter selver ure sult ghylieden geworpen worpen in het midden van den oven des brandenden vyers: ende wie is de Godt die ulieden uyt mijne handen verlossen soude?
16 Sadrach, Mesach, ende Abednego antwoordden, ende seyden tot den Coninck Nebucadnezar, Wy en hebben niet van nooden u op dese sake te antwoorden:
17 Sal ’t soo zijn, onse Godt dien wy eeren, is machtich ons te verlossen uyt den oven des brandenden vyers ende hy sal [ons] uyt uwe hant, ô Conick, verlossen.
18 Maer so niet, u zy bekent, ô Coninck, dat wy uwe Goden niet en sullen eeren, nochte ’t gouden beelt dat ghy hebt opgericht, en sullen aenbidden.
19 Doe wert Nebucadnezar vol grimmicheyt, ende de gedaente sijnes aengesichts veranderde tegen Sadrach, Mesach, ende Abednego: hy antwoordde en seyde, Datmen den oven sevenmael meer heet maken soude dan men dien pleegt heet te maken.
20 Ende tot den stercxten mannen van crachte die in sijn heyr waren, seijde hy, datse Sadrach, Mesach, ende AbedNego vinden souden, om te werpen in den oven des brandenden vyers.
21 Doe wierden die mannen gebonden in hare mantels, hare broecken, ende hare hoeden, ende hare [andre] cleederen, ende sy wierpense in het midden van den oven des brandenden vyers.
22 Daerom dan, dewijle het woort des Conincx aendreef, ende de oven seer heet was, so hebben de voncken des vyers, die mannen, die Sadrach, Mesach, ende AbedNego opgeheven hadden, gedoodt.
23 Maer [als] die drie mannen, Sadrach, Mesach, ende Abednego, in het midden van den oven des brandenden vyers gebonden zijnde, gevallen waren:
24 Doe ontsettede hem de Coninck Nebucadnezar, ende hy stont op in der haest, antwoordde ende seyde tot sijne Raetsheeren, Hebben wy niet drie mannen in het midden des vyers, gebonden zijnde, geworpen? Sy antwoordden ende seyden tot den Coninck, ’Tis gewis, ô Coninck.
25 Hy antwoordde ende seyde, Siet, ick sie vier mannnen los wandelende in het midden des vyers, ende daer en is geen verderf aen haer: Ende de gedaente des vierden is gelijck eenes soons der Goden .
26 Doe naederde Nebucadnezar tot de deure van den oven des brandenden vyers, antwoordde ende sprack: Ghy Sadrach, Mesach, ende Abednego, ghy knechten des Alderhoochsten Godts, gaet uyt ende komt hier: doe gingen Sadrach, Mesach, ende Abednego uyt het midden des vyers.
27 Doe vergaderden de Stadthouders, de Overicheden, ende Lant-voochden, ende de Raetsheeren des Conincks, dese mannen besiende, om dat het vyer over hare lichamen niet geheerscht en hadde, ende dat het hayr hares hoofts niet verbant en was, ende hare mantels niet verandert en waren: ja dat de reucke des vyers daer door niet gegaen en was.
28 Nebucadnezar antwoordde ende seyde, Gelooft zy de Godt, van Sadrach, Mesach, ende Abednego, die sijnen Engel gesonden, ende sijne knechten verlost heeft, die op hem vertrouwt hebben, ende des Conincks woort verandert, ende hare lichamen overgegeven hebben, op dat sy geenen Godt en eerden, noch aenbaeden, dan haren Godt.
29 Daerom wort van my een bevel gegeven, dat alle volck, natie, ende tonge, die lasteringe spreeckt tegen den Godt van Sadrach, Mesach, ende AbedNego, in stucken gehouwen worde, ende sijn huys tot een dreck-hoop gestelt worde: want daer en is geen ander Godt die alsoo verlossen can.
30 Doe maeckte de Coninck, Sadrach, Mesach, ende AbedNego voorspoedich in het lantschap van Babel.
