1 Stephanus hem voor den Raedt verantwoordende, verhaelt hoe Godt Abraham uyt Chaldeen geleydt, met hem ende sijn zaedt een verbondt gemaeckt, ende haer ’tlandt Chanaan belooft hadde. 9 dat Ioseph in Egypten verkocht, ende aldaer tot een Vorst gestelt is. 11 ende dat Iacob, om den dieren tijd met sijn geslachte daer getrocken, ende gestorven is. 17 Hoe sijne naekomelingen daer vermenichvuldight, ende wreedelijck gehandelt zijn. 20 Hoe Moses geboren, wech geworpen, ende van de dochter Pharaonis opgenomen ende opgevoedt is in alle wijsheyt der Egyptenaren. 23 Dat hy sijne broeders besoeckt, ende slaet den Egyptenaer, die een van deselve verongelijckte. 27 ’twelck hem verweten wort. 29 ende daerom vliedt hy na Madiam. 30 Waer hem Godt in eenen brandenden doornen-bosch verschijnt, ende na Egypten sendt om ’tvolck te verlossen, 37 Die van Christo propheteert, 38 ende de Wet ontfanght. 39 Hoe het gulden calf gemaeckt wert, ende daermede afgoderie bedreven, als oock met Moloch. 44 hoe den tabernakel opgerecht ende onder haer geweest is tot de tijden Salomons, die den tempel heeft gebouwt. 51 Verwijt haer voorders dat sy in hardtneckicheyt ende wreetheyt haere Vaders gelijck zijn. 54 waerover sy verbittert worden tegen hem, ende hem steenigen: maer hy den hemel open siende, beveelt Christo sijne ziele, bidt voor haer, ende ontslaept.
1 ENde de Hoogepriester seyde, Zijn dan dese dingen alsoo?
2 Ende hy seyde, Ghy mannen broeders ende vaders, hooret toe, De Godt der heerlijckheyt verscheen onsen Vader Abraham noch zijnde in Mesopotamia, eer hy woonde in Charran:
3 Ende seyde tot hem, Gaet uyt uw’ landt, ende uyt uw’ maeghschap, ende komt in een landt dat ick u wijsen sal.
4 Doe ginck hy uyt het landt der Chaldeen, ende woonde in Charran. Ende van daer, na dat sijn vader gestorven was, bracht hy hem over in dit landt, daer ghy nu in woonet.
5 Ende hy en gaf hem geen erfdeel in het selve, oock niet eenen voetstap: ende beloofde dat hy hem ’tselve tot een besittinge geven soude, ende sijnen zade na hem, als hy [noch ] geen kindt en hadde.
6 Ende Godt sprack alsoo, dat sijn zaedt vremdelingh zijn soude, in een vremdt landt, ende [dat ] sy het souden dienstbaer maken, ende qualick handelen vier hondert jaren.
7 Ende het volck dat sy dienen sullen, sal ick oordeelen, sprack Godt. Ende daer na sullen sy uytgaen, ende sy sullen my dienen in dese plaetse.
8 Ende hy gaf hem het verbondt der besnijdenisse, ende also gewan hy Isaac, ende besneedt hem op den achtsten dagh: ende Isaac [gewan ] Iacob, ende Iacob de twaelf Patriarchen.
9 Ende de Patriarchen nijdich zijnde verkochten Ioseph, [om ] na Egypten [gebracht te worden ]: ende Godt was met hem.
10 Ende verloste hem uyt alle sijne verdruckingen, ende gaf hem genade ende wijsheyt voor Pharao den Coninck van Egypten, ende hy stelde hem tot een Overste over Egypten, ende sijn geheel huys.
11 Ende daer quam een hongersnoodt over het geheele landt van Egypten ende Chanaan, ende groote benautheyt: ende onse vaders en vonden geen spijse.
12 Maer als Iacob hoorde dat in Egypten koren was, sondt hy onse Vaders eerstmael uyt.
13 Ende in de tweede [reyse ] wiert Ioseph sijnen broederen bekent, ende het geslachte Iosephs wiert Pharaoni openbaer.
14 Ende Ioseph sondt henen, ende ontboodt sijnen vader Iacob, ende alle sijn geslachte [bestaende ] in vijf ende seventigh zielen.
15 Ende Iacob quam af in Egypten, ende stierf, hy selve ende onse Vaders.
16 Ende sy wierden overgebracht na Sichem, ende geleght in het graf ’t welck Abraham gekocht hadde voor een somme gelts, van de sonen Emmors [des vaders ] Sichem.
17 Maer als nu de tijdt der belofte, die Godt Abraham gesworen hadde, genaeckte, wies het volck, ende vermenichvuldighde in Egypten:
18 Tot dat een ander Coninck opstont die Ioseph niet gekent en hadde.
19 Dese gebruyckte listicheyt tegen ons geslachte, ende handelde qualick met onse vaderen, so dat’se hare jonge kinderen moesten wech werpen, op dat sy niet en souden voort teelen.
20 In welcken tijt Moses wiert geboren, en was uytnemende schoon, welcke dry maenden opgevoedt wierdt in het huyt sijns vaders.
21 Ende als hy wechgeworpen was, nam hem de dochter Pharaos op, ende voedde hem voor haer selven op tot eenen sone.
22 Ende Moses wiert onderwesen in alle wijsheyt der Egyptenaren: ende was machtigh in woorden ende in wercken.
23 Als hem nu de tijdt van veertigh jaren vervult was, quam [hem ] in sijn herte sijne broeders de kinderen Israëls te besoecken.
24 Ende siende eenen die onrecht leedt, beschermde hy [hem ], ende wreeckte den genen dien overlast geschiedde, ende versloegh den Egyptenaer.
25 Ende hy meynde dat sijne broeders souden verstaen, dat Godt door sijne handt haer verlossinge geven soude: maer sy en hebben’t niet verstaen.
26 Ende den volgenden dagh wiert hy van haer gesien, daer sy vochten, ende hy drongh’se tot vrede, seggende, Mannen, ghy zijt broeders: waerom doet ghy malkanderen ongelijck?
27 Ende die sijnen naesten ongelijck dede, verstiet hem, seggende, Wie heeft u tot een overste ende rechter over ons gestelt?
28 Wilt ghy my [oock ] ombrengen, gelijckerwijs ghy gisteren den Egyptenaer omgebracht hebt?
29 Ende Moses vluchtte op dat woort, ende wiert een vremdelingh in het landt Madiam, daer hy twee sonen gewan.
30 Ende als veertigh jaren vervult waren verscheen hem de Engel des Heeren in de woestijne des berghs Sina in een vlammigh vyer des doornen-boschs.
31 Moses nu [dat ] siende verwonderde hem over het gesichte: ende als hy derwaerts ginck om [dat ] te besien, so geschiedde een stemme des Heeren tot hem,
32 [Seggende ], Ick ben de Godt uwer vaderen, de Godt Abrahams, ende de Godt Isaacs, ende de Godt Iacobs. Ende Moses wiert zeer bevende, ende en durfde [het ] niet besien.
33 Ende de Heere seyde tot hem, Ontbindt de schoenen van uwe voeten: want de plaetse, in welcke ghy staet, is heyligh landt.
34 Ick hebbe merckelijck gesien de mishandelinge mijns volcks dat in Egypten is, ende ick hebbe haer suchten gehoort, ende ben nedergekomen, om haer daer uyt te verlossen: ende nu komt herwaerts ick sal u na Egypten senden.
35 Desen Mosem, welcken sy verloochent hadden, seggende, Wie heeft u tot een overste ende rechter gestelt? desen, [segge ick ], heeft Godt tot eenen Oversten ende Verlosser gesonden door de handt des Engels, die hem verschenen was in den doornen-bosch.
36 Dese heeft haer uytgeleydt, doende wonderen ende teeckenen in’t landt van Egypten, ende inde roode Zee, ende inde woestijne, veertich jaren.
37 Dese is de Moses, die tot de kinderen Israëls geseght heeft, De Heere uwe Godt sal u eenen Propheet verwecken uyt uwe broederen, gelijck my, dien sult ghy hooren.
38 Dese ist die inde vergaderinge [des volcks ] inde woestijne was met den Engel, die tot hem sprack op den bergh Sina, ende [met ] onse vaderen: welcke de levendige woorden ontfingh, om ons die te geven.
39 Den welcken onse vaders niet en wilden gehoorsaem zijn, maer verwierpen [hem ], ende keerden met hare herten [weder ] na Egypten.
40 Seggende tot Aaron, Maeckt ons Goden, die voor ons henen gaen. Want [wat ] desen Moses [aengaet ], die ons uyt het landt van Egypten geleydt heeft, wy en weten niet wat hem geschiet is.
41 Ende sy maeckten een kalf in die dagen, ende brachten offerande tot den afgodt, ende verheughden haer in de wercken harer handen.
42 Ende Godt keerde [hem ], ende gaf haer over, dat sy den heyre des hemels dienden, gelijck geschreven is in het boeck der Propheten, Hebt ghy oock slacht-offeren, ende offeranden my opgeoffert, veertigh jaren inde woestijne, ghy huys Israëls?
43 Ia ghy hebt opgenomen den tabernakel Molochs, ende het gesternte uwes Godts Remphan, de afbeeldingen die ghy gemaeckt hebt om die te aenbidden: ende ick sal u overvoeren op gene [zijde ] van Babylonien.
44 De Tabernakel der getuygenisse was onder onse vaderen in de woestijne, gelijck geordineert hadde hy die tot Mosem seyde, dat hy den selven maken soude na de af-beeldinge die hy gesien hadde.
45 Welcken oock onse vaders ontfangen hebbende, met Iesu gebracht hebben in’t [landt ] dat de heydenen besaten, die Godt verdreven heeft van het aengesicht onser vaderen, tot de dagen Davids toe,
46 De welcke voor Godt genade gevonden heeft, ende begeert heeft te vinden een woonstede voor den Godt Iacobs.
47 Ende Salomon bouwde hem een huys.
48 Maer de Allerhooghste en woont niet in tempelen met handen gemaeckt: gelijck de Propheet seght,
49 De hemel is my een throon, ende de aerde een voetbanck mijner voeten. Hoedanigh huys sult ghy my bouwen? seght de Heere: ofte, welcke is de plaetse mijner ruste?
50 En heeft niet mijne handt alle dese dingen gemaeckt?
51 Ghy hardneckige ende onbesnedene van herten ende ooren, ghy wederstaet altijt den heyligen Geest, gelijck uwe vaders, [also ] oock ghy.
52 Wien van de propheten en hebben uwe vaders niet vervolght? ende sy hebben gedoot de gene die te voren verkondight hebben de komste des Rechtveerdigen, van welcken ghylieden nu verraders ende moorders geworden zijt.
53 Ghy die de wet ontfangen hebt door bestellingen der Engelen, ende en hebt[’se ] niet gehouden.
54 Als sy nu dit hoorden, bersteden hare herten, ende sy knersden de tanden tegen hem.
55 Maer hy vol zijnde des heyligen Geests, ende de oogen houdende na den hemel, sagh de heerlickheyt Godts, ende Iesum, staende ter rechter [handt ] Godts.
56 Ende hy seyde, Siet, ick sie de hemelen geopent, ende den Sone des menschen staende ter rechter-[handt ] Godts.
57 Maer sy roepende met grooter stemme, stopten hare ooren, ende vielen eendrachtelick op hem aen.
58 Ende wierpen hem ter stadt uyt, ende steenighden [hem ]: ende de getuygen leyden hare kleederen af aen de voeten eens jongelinghs, genaemt Saulus.
59 Ende sy steenighden Stephanum, aenroepende, ende seggende, Heere Iesu ontfangt mijnen geest.
60 Ende vallende op de knyen riep hy met grooter stemme, Heere, en rekent haer dese sonde niet toe. Ende als hy dat geseght hadde ontsliep hy.
De rede van Stefanus
1 En de hogepriester zei: Zijn deze dingen zo?
2 En hij zei: Mannenbroeders en vaders, luister! De God der heerlijkheid verscheen aan onze vader Abraham, toen hij nog in Mesopotamië was, voordat hij in Haran woonde,
3 en Hij zei tegen hem: Ga uit uw land en uit uw familie en kom naar een land dat Ik u wijzen zal.
4 Toen ging hij uit het land van de Chaldeeën en ging in Haran wonen. En daarvandaan bracht Hij, nadat zijn vader gestorven was, hem over naar dit land, waar u nu in woont.
5 Maar Hij gaf hem daarin geen erfdeel, zelfs geen voetstap; en Hij beloofde hem, toen hij nog geen kind had, dat Hij dat land aan hem en na hem aan zijn nageslacht in bezit geven zou.
6 En zo sprak God uit dat zijn nageslacht bijwoner zou zijn in een vreemd land en dat ze hen tot slaven zouden maken en slecht zouden behandelen, vierhonderd jaar lang .
7 En het volk dat zij zullen dienen, zal Ik oordelen, sprak God; en daarna zullen zij uittrekken en Mij dienen op deze plaats.
8 En Hij gaf hem het verbond van de besnijdenis; en zo verwekte hij Izak en besneed hem op de achtste dag, en Izak verwekte en besneed Jakob, en Jakob de twaalf aartsvaders.
9 En de aartsvaders, die jaloers waren, verkochten Jozef zodat hij naar Egypte gebracht werd . Maar God was met hem
10 en verloste hem uit al zijn verdrukkingen, en Hij gaf hem genade en wijsheid tegenover de farao, de koning van Egypte; en die stelde hem aan als bestuurder over Egypte en over heel zijn huis.
11 Er kwam echter een hongersnood over heel het land Egypte en Kanaän en grote benauwdheid; en onze vaderen vonden geen voedsel.
12 Maar toen Jakob hoorde dat er in Egypte koren was, stuurde hij onze vaderen er de eerste keer opuit.
13 En bij de tweede keer werd Jozef door zijn broers herkend; en de afkomst van Jozef werd bij de farao bekend.
14 En Jozef stuurde hen terug en liet zijn vader Jakob halen en heel zijn familie, die uit vijfenzeventig zielen bestond .
15 En Jakob kwam in Egypte en hij stierf, hijzelf en onze vaderen,
16 en zij werden overgebracht naar Sichem en in het graf gelegd dat Abraham voor een geldbedrag van de zonen van Hemor, de vader van Sichem, gekocht had.
17 Naarmate echter de tijd van de belofte die God aan Abraham gezworen had, naderbij kwam, groeide het volk en nam in aantal toe in Egypte,
18 totdat er een andere koning opstond, die Jozef niet gekend had.
19 Die ging listig met ons geslacht om en behandelde onze vaderen slecht door hen hun jonge kinderen te vondeling te laten leggen, opdat zij zich niet zouden voortplanten.
20 In die tijd werd Mozes geboren. Hij was bijzonder mooi. Hij werd drie maanden opgevoed in het huis van zijn vader.
21 En toen hij te vondeling gelegd was, nam de dochter van de farao hem op in haar huis en voedde hem voor zichzelf op als een zoon.
22 En Mozes werd onderwezen in alle wijsheid van de Egyptenaren en was machtig in woorden en in daden.
23 Toen hij nu de leef tijd van veertig jaar bereikt had, kwam het in zijn hart op zijn broeders, de Israëlieten, te bezoeken.
24 En toen hij iemand zag die onrecht leed, nam hij hem in bescherming en wreekte degene die mishandeld werd: hij sloeg de Egyptenaar dood .
25 En hij dacht dat zijn broeders begrijpen zouden dat God hun door zijn hand verlossing zou geven, maar zij begrepen het niet.
26 En de volgende dag zagen zij hem, terwijl zij aan het vechten waren; en hij spoorde hen aan tot vrede door te zeggen: Mannen, u bent broeders; waarom doet u elkaar onrecht?
27 Degene die zijn naaste onrecht deed, stootte hem echter van zich af en zei: Wie heeft u tot een leider en rechter over ons aangesteld?
28 Wilt u mij ook om het leven brengen, op de wijze waarop u gisteren die Egyptenaar om het leven gebracht hebt?
29 En Mozes vluchtte op dat woord en werd een vreemdeling in het land Midian, waar hij twee zonen verwekte.
30 En toen er veertig jaar verstreken was, verscheen de Engel van de Heere aan hem in de woestijn van de berg Sinaï, in de vlam van een brandende doornstruik.
31 Toen Mozes dat zag, verwonderde hij zich over wat hij zag; en toen hij ernaartoe ging om het te bekijken, kwam er een stem van de Heere tot hem:
32 Ik ben de God van uw vaderen, de God van Abraham, de God van Izak en de God van Jakob. En Mozes begon erg te beven en durfde het niet te bekijken.
33 En de Heere zei tegen hem: Maak de sandalen aan uw voeten los, want de plaats waarop u staat, is heilige grond.
34 Ik heb de mishandeling van Mijn volk, dat in Egypte is, heel goed gezien, en Ik heb hun zuchten gehoord en ben neergedaald om hen daaruit te verlossen; en nu, kom, Ik zal u naar Egypte zenden.
35 Die Mozes, die zij afgewezen hadden toen zij zeiden: Wie heeft u tot een leider en rechter aangesteld? Hém heeft God als leider en verlosser gezonden door de hand van de Engel Die aan hem verschenen was in de doornstruik.
36 Deze heeft hen uitgeleid, terwijl hij wonderen en tekenen deed in het land Egypte, in de Rode Zee en in de woestijn, veertig jaar.
37 Dit is de Mozes die tegen de Israëlieten gezegd heeft: De Heere, uw God, zal voor u een Profeet laten opstaan uit uw broeders, zoals ik; naar Hem moet u luisteren.
38 Hij is het die in de woestijn tijdens de samenkomst van het volk bij de Engel was Die tot hem sprak op de berg Sinaï, en bij onze vaderen, en Hij was het die de levende woorden ontving om die aan ons door te geven.
39 Onze vaderen wilden hem niet gehoorzamen, maar verwierpen hem en keerden in hun hart terug naar Egypte;
40 en zij zeiden tegen Aäron: Maak voor ons goden die vóór ons uit zullen gaan, want wat die Mozes betreft , die ons uit het land Egypte geleid heeft, wij weten niet wat er met hem gebeurd is.
41 En zij maakten in die dagen een kalf en brachten een offer aan die afgod, en zij waren verblijd over de werken van hun handen.
42 En God keerde Zich af en gaf hen over om het hemelleger te dienen, zoals er geschreven is in het boek van de Profeten: Hebt u de veertig jaar in de woestijn ook slachtoffers en offers aan Mij gebracht, huis van Israël?
43 Ja, u hebt de tent van Moloch meegedragen en de ster van uw god Remfan, de afbeeldingen die u gemaakt hebt om ze te aanbidden. Ik zal u daarom wegvoeren, verder dan Babylon.
44 Bij onze vaderen in de woestijn was de tent van de getuigenis, zoals Hij Die tot Mozes sprak, hem had opgedragen deze te maken overeenkomstig de afbeelding die hij gezien had.
45 Ook brachten onze vaderen die, nadat zij hem ontvangen hadden, met Jozua in het land dat de heidenen bezaten die God voor onze vaderen uit verdreven heeft. Zo bleef het tot de dagen van David toe,
46 die genade vond in de ogen van God en verlangde een woonplaats te vinden voor de God van Jakob.
47 Maar Salomo bouwde voor Hem een huis.
48 De Allerhoogste woont echter niet in tempels die met handen gemaakt zijn, zoals de profeet zegt:
49 De hemel is voor Mij een troon en de aarde een voetbank voor Mijn voeten. Wat voor huis zult u dan voor Mij bouwen, zegt de Heere, of wat is de plaats van Mijn rust?
50 Heeft Mijn hand niet al deze dingen gemaakt?
51 Hardnekkigen en onbesnedenen van hart en oren, u verzet u altijd tegen de Heilige Geest; zoals uw vaderen deden , zo doet u ook.
52 Wie van de profeten hebben uw vaderen niet vervolgd? Zelfs hebben zij hen gedood die de komst van de Rechtvaardige aankondigden, van Wie u nu verraders en moordenaars geworden bent.
53 U, die de wet ontvangen hebt door de dienst van engelen, hebt die niet in acht genomen!
De dood van Stefanus
54 Toen zij dit hoorden, barstten hun harten van woede en knarsten zij hun tanden tegen hem.
55 Maar hij, vol van de Heilige Geest, hield zijn ogen naar de hemel gericht en zag de heerlijkheid van God, en Jezus, staande aan de rechterhand van God.
56 En hij zei: Zie, ik zie de hemelen geopend en de Zoon des mensen, staande aan de rechterhand van God.
57 Maar zij riepen met luide stem, stopten hun oren dicht en stormden eensgezind op hem af.
58 En zij wierpen hem de stad uit en stenigden hem , en de getuigen legden hun kleren af aan de voeten van een jongeman, die Saulus heette.
59 En zij stenigden Stefanus, terwijl deze Jezus aanriep en zei: Heere Jezus, ontvang mijn geest.
60 En terwijl hij op de knieën viel, riep hij met luide stem: Heere, reken hun deze zonde niet toe! En toen hij dat gezegd had, ontsliep hij.
