1 De voorreden Luce over sijn Euangelium. 5 Zacharie ende Elisabets geslachte ende leven. 8 Een Engel verschijnt Zacharie in den tempel. 13 welcke hem voorseght d’ontfangenisse ende geboorte Ioannis, wiens ampt hy beschrijft. 18 Zacharias sulcks niet geloovende, wort daer over gestraft met stomheyt voor eenen tijt. 24 Elisabet wort bevrucht. 26 De Engel Gabriel boodtschapt de maget Maria, datse den Sone Godts ontfangen ende baren sal. 39 sy reyst daer na tot Elisabet, welcke haer met blijdtschap ontfanght ende saligh prijst. 46 Maria danckt den Heere met eenen lofsangh. 57 Elisabet baert haren sone. 59 dewelcke besneden ende Ioannes genaemt wort. 64 Zacharias wort wederom sprekende, ende singht den Heere eenen lofsangh, propheteerende van het ampt Christi , ende sijns voorloopers Ioannis. 80 die in de woestijne opwast, ende wort sterck in den geest.
1 NAdemael vele ter hant genomen hebben, om in orden te stellen een verhael van de dingen, die onder ons volkomene sekerheyt hebben,
2 Gelijck ons overgelevert hebben die van den beginne selve aenschouwers ende dienaers des woorts geweest zijn:
3 Soo heeft het oock my goet gedacht, hebbende alles van voren aen neerstelick ondersocht, vervolgens aen u te schrijven, voortreffelicke Theophile:
4 Op dat ghy meught kennen de sekerheyt der dingen, daer van ghy onderwesen zijt.
5 IN de dagen Herodis des Koninghs van Iudea, was een seker Priester met name Zacharias, van de dagh-orden Abie: ende sijn wijf was uyt de dochteren Aarons, ende haren naem Elisabet.
6 Ende sy waren beyde rechtveerdigh voor Godt, wandelende in alle de geboden ende rechten des Heeren onberispelick.
7 Ende sy en hadden geen kint, om dat Elisabet onvruchtbaer was, ende sy beyde verre op hare dagen gekomen waren.
8 Ende het geschiedde, dat als hy het Priesterampt bediende voor Godt in de beurte sijner dagh-orden,
9 Na de gewoonte der Priesterlicke bedieninge, hem te lote was gevallen, dat hy soude ingaen in den tempel des Heeren om te reuck-offeren.
10 Ende alle de menighte des volcks was buyten biddende ter ure des reuck-offers.
11 Ende van hem wiert gesien een Engel des Heeren staende te rechter [zijden ] van den altaer des reuck-offers.
12 Ende Zacharias [hem ] siende, wiert ontroert ende vreese is op hem gevallen.
13 Maer de Engel seyde tot hem, En vreest niet Zacharia, want uw’ gebedt is verhoort, ende uw’ wijf Elisabet sal u eenen sone baren, ende ghy sult sijnen naem heeten Ioannes.
14 Ende u sal blijdtschap ende verheuginge zijn, ende vele sullen haer over sijne geboorte verblijden.
15 Want hy sal groot zijn voor den Heere: noch wijn noch stercken dranck en sal hy niet drincken, ende hy sal met den Heyligen Geest vervult worden, oock van sijns moeders lijve aen.
16 Ende sal vele der kinderen Israëls bekeeren tot den Heere haren Godt.
17 Ende hy sal voor hem henen gaen in den geest ende kracht Elie, om te bekeeren de herten der vaderen tot de kinderen, ende de ongehoorsame tot de voorsichtigheyt der rechtveerdige, om den Heere te bereyden een toegerust volck.
18 Ende Zacharias seyde tot den Engel, Waer by sal ick dat weten? want ick ben oudt, ende mijn wijf is verre op hare dagen gekomen.
19 Ende de Engel antwoordde, ende seyde tot hem, Ick ben Gabriel, die voor Godt sta, ende ben uytgesonden om tot u te spreken, ende u dese dingen te verkondigen.
20 Ende siet ghy sult swijgen, ende niet konnen spreken, tot op den dagh dat dese dingen geschiet sullen zijn, om dies wille dat ghy mijne woorden niet gelooft en hebt, welcke vervult sullen worden op haren tijt.
21 Ende het volck was wachtende op Zachariam, ende waren verwondert, dat hy soo lange vertoefde in den tempel.
22 Ende als hy uytquam en konde hy tot haer niet spreken: ende sy bekenden dat hy een gesichte in den tempel gesien hadde. Ende hy wenckte haer toe, ende bleef stom.
23 Ende het geschiedde, als de dagen sijner bedieninge vervult waren, dat hy na sijn huys gingh.
24 Ende na die dagen wiert Elisabet sijn wijf bevrucht: ende sy verberghde haer vijf maenden, seggende,
25 Alsoo heeft my de Heere gedaen, in de dagen in welcken hy [my ] aengesien heeft om mijne versmaetheyt onder de menschen wech te nemen.
26 Ende in de seste maent wiert de Engel Gabriel van Godt gesonden na een stadt in Galilea genaemt Nazareth,
27 Tot een maeght die ondertrouwt was met eenen man, wiens name was Ioseph, uyt den huyse Davids, ende de name der maget was Maria.
28 Ende de Engel tot haer ingekomen zijnde, seyde, Weest gegroet ghy begenadighde, de Heere [is ] met u, ghy [zijt ] gezegent onder de vrouwen.
29 Ende als sy [hem ] sagh wiert sy seer ontroert over dit sijn woort, ende overleyde hoedanige dese groetenisse mochte zijn.
30 Ende de Engel seyde tot haer, En vreest niet Maria, want ghy hebt genade by Godt gevonden.
31 Ende siet, ghy sult bevrucht worden, ende eenen sone baren, ende sult sijnen name heeten JESUS .
32 Dese sal groot zijn, ende de Sone des Allerhooghsten genaemt worden. Ende Godt de Heere sal hem den throon sijns vaders Davids geven.
33 Ende hy sal over het huys Iacobs Koningh zijn in der eeuwigheyt, ende sijns Koninckrijcks en sal geen eynde zijn.
34 Ende Maria seyde tot den Engel, Hoe sal dat wesen? dewijle ick geenen man en bekenne.
35 Ende de Engel antwoordende seyde tot haer, De Heylige Geest sal over u komen, ende de kracht des Allerhooghsten sal u overschaduwen. Daerom oock dat Heylige dat uyt u geboren sal worden, sal Godts Sone genaemt worden.
36 Ende siet Elisabet uwe nichte is oock selve bevrucht met eenen sone in haren ouderdom: ende dese maent is haer, die onvruchtbaer genaemt was, de seste.
37 Want geen dingh en sal by Godt onmogelick zijn.
38 Ende Maria seyde, Siet de dienstmaeght des Heeren: my geschiede na uwen woorde. Ende de Engel gingh wech van haer.
39 Ende Maria opgestaen zijnde in die selve dagen, reysde met haeste na het geberghte in een stadt Iuda.
40 Ende quam in het huys Zacharie, ende groettede Elisabet.
41 Ende het geschiedde als Elisabet de groetenisse Marie hoorde, soo sprongh het kindeken op in haren buyck: ende Elisabet wiert vervult met den Heyligen Geest.
42 Ende riep uyt met grooter stemme, ende seyde, Gezegent [zijt ] ghy onder de vrouwen, ende gezegent [is ] de vrucht uwes buycks.
43 Ende van waer [komt ] my dit, dat de moeder mijns Heeren tot my komt?
44 Want siet als de stemme uwer groetenisse in mijne ooren geschiedde, soo sprongh het kindeken van vreughden op in mijnen buyck.
45 Ende saligh is [sy ] die gelooft heeft: Want de dingen, die haer van den Heere geseght zijn, sullen volbracht worden.
46 Ende Maria seyde, Mijn ziele maeckt groot den Heere:
47 Ende mijnen geest verheught hem in Godt mijnen Salighmaker:
48 Om dat hy de nederheyt sijner dienstmaeght heeft aengesien: Want siet van nu aen sullen my saligh spreken alle de geslachten.
49 Want groote dingen heeft aen my gedaen hy die machtigh is, ende heyligh [is ] sijnen naem.
50 Ende sijne barmhertigheyt is van geslachte tot geslachte over de gene die hem vreesen.
51 Hy heeft een krachtigh werck gedaen door sijnen arm: Hy heeft verstroyt de hooghmoedige in de gedachten harer herten.
52 Hy heeft machtige van de throonen afgetrocken, ende nedrige heeft hy verhooght.
53 Hongerige heeft hy met goederen vervult: ende rijcke heeft hy ledigh wech gesonden.
54 Hy heeft Israël sijnen knecht opgenomen, op dat hy gedachtigh ware der barmhertigheyt,
55 (Gelijck hy gesproken heeft tot onse vaderen, [namelick ] tot Abraham, ende sijnen zade) in der eeuwigheyt.
56 Ende Maria bleef by haer ontrent drie maenden, ende keerde weder tot haer huys.
57 Ende de tijt Elisabets wiert vervult, dat sy baren soude, ende sy baerde eenen sone.
58 Ende die daer rontom woonden, ende hare magen, hoorden dat de Heere sijne barmhertigheyt grootelicks aen haer bewesen hadde: ende waren met haer verblijdt.
59 Ende het geschiedde dat sy op den achtsten dagh quamen, om het kindeken te besnijden, ende noemden het Zachariam, na den name sijns vaders.
60 Ende sijne moeder antwoordde ende seyde, Niet [alsoo: ] maer hy sal Ioannes heeten.
61 Ende sy seyden tot haer, Daer en is niemant in uw’ maeghschap, die met dien naem genaemt wort.
62 Ende sy wenckten sijnen vader, hoe hy wilde dat hy genaemt soude worden.
63 Ende als hy een schrijftafelken ge-eyscht hadde, schreef hy, seggende, Ioannes is sijnen name. Ende sy verwonderden haer alle.
64 Ende terstont wiert sijnen mont geopent, ende sijne tonge [los gemaeckt, ] ende hy sprack, Godt lovende.
65 Ende daer quam vreese over alle die rontom haer woonden, ende in het geheele geberghte van Iudea wiert veel gesproken van alle dese dingen.
66 Ende alle die het hoorden namen het ter herten, seggende, Wat sal doch dit kindeken wesen? Ende de hant des Heeren was met hem.
67 Ende Zacharias sijn vader wiert vervult met den Heyligen Geest, ende propheteerde, seggende,
68 Gelooft [zy ] de Heere, de Godt Israëls, want hy heeft besocht, ende verlossinge te wege gebracht sijnen volcke:
69 Ende heeft eenen hoorn der saligheyt ons opgerecht, in ’t huys Davids sijns knechts.
70 Gelijck hy gesproken heeft door den mont sijner heyliger Propheten, die van den beginne der werelt [geweest zijn, ]
71 [Namelick ] eene verlossinge van onse vyanden, ende van de hant aller der gene die ons haten.
72 Op dat hy barmhertigheyt dede aen onse vaderen, ende gedachtigh ware sijns heyligen verbonts:
73 [Ende ] des eedts, dien hy Abraham onsen vader gesworen heeft, om ons te geven,
74 Dat wy verlost zijnde uyt de hant onser vyanden, hem dienen souden sonder vreese,
75 In heyligheyt ende gerechtigheyt voor hem, alle de dagen onses levens.
76 Ende ghy kindeken sult een Propheet des Alderhooghsten genaemt worden: want ghy sult voor het aengesicht des Heeren voor henen gaen, om sijne wegen te bereyden.
77 Om sijnen volcke kennisse der saligheyt te geven, in vergevinge harer sonden.
78 Door de innerlicke bewegingen der barmhertigheyt onses Godts, met welcke ons besocht heeft de Opgangh uyt der hooghte.
79 Om te verschijnen den genen die geseten zijn in duysternisse, ende schaduwe des doots: om onse voeten te richten op den wegh des vredes.
80 Ende het kindeken wies op, ende wiert gesterckt in den geest, ende was in de woestijnen tot den dagh sijner vertooninge aen Israël.
Inleiding
1 Aangezien velen ter hand genomen hebben, om in orde te stellen een verhaal van de dingen, die onder ons volkomen zekerheid hebben;
2 Gelijk ons overgeleverd hebben, die van den beginne zelf aanschouwers en dienaars des Woords geweest zijn;
3 Zo heeft het ook mij goed gedacht, alles van voren aan naarstig onderzocht hebbende, vervolgens aan u te schrijven, voortreffelijke Theófilus!
4 Opdat gij moogt kennen de zekerheid van de dingen, waarvan gij onderwezen zijt.
Geboorte van Johannes de Doper aangekondigd
5 In de dagen van Heródes, de koning van Judéa, was een zeker priester, met name Zacharías, van de dagorde van Abía; en zijn vrouw was uit de dochters van Aäron, en haar naam Elizabet.
6 En zij waren beiden rechtvaardig voor God, wandelende in al de geboden en rechten des Heeren, onberispelijk.
7 En zij hadden geen kind, omdat Elizabet onvruchtbaar was, en zij beiden ver op hun dagen gekomen waren.
8 En het geschiedde, dat, toen hij het priesterambt bediende voor God, in de beurt van zijn dagorde,
9 Naar de gewoonte der priesterlijke bediening, hem ten lote was gevallen, dat hij zou ingaan in de tempel des Heeren om te reukofferen.
10 En al de menigte des volks was buiten, biddende, ten ure van het reukoffer.
11 En van hem werd gezien een engel des Heeren, staande ter rechterzijde van het reukofferaltaar.
12 En Zacharías, hem ziende, werd ontroerd, en vrees is op hem gevallen.
13 Maar de engel zeide tot hem: Vrees niet, Zacharías! want uw gebed is verhoord, en uw vrouw Elizabet zal u een zoon baren, en gij zult zijn naam noemen Johannes.
14 En u zal blijdschap en verheuging zijn, en velen zullen zich over zijn geboorte verblijden.
15 Want hij zal groot zijn voor de Heere; noch wijn, noch sterke drank zal hij drinken, en hij zal met de Heilige Geest vervuld worden, ook van het lijf van zijn moeder aan.
16 En hij zal velen van de kinderen Israëls bekeren tot de Heere, hun God.
17 En hij zal voor Hem heengaan, in de geest en de kracht van Elía, om te bekeren de harten der vaderen tot de kinderen, en de ongehoorzamen tot de voorzichtigheid der rechtvaardigen, om de Heere te bereiden een toegerust volk.
18 En Zacharias zeide tot de engel: Waarbij zal ik dat weten? Want ik ben oud, en mijn vrouw is ver op haar dagen gekomen.
19 En de engel antwoordde en zeide tot hem: Ik ben Gabriël, die voor God sta, en ben uitgezonden, om tot u te spreken, en u deze dingen te verkondigen.
20 En zie, gij zult zwijgen, en niet kunnen spreken, tot op de dag, dat deze dingen geschied zullen zijn; daarom, dat gij mijn woorden niet geloofd hebt, die vervuld zullen worden op hun tijd.
21 En het volk was wachtende op Zacharías, en zij waren verwonderd, dat hij zo lang vertoefde in de tempel.
22 En toen hij uitkwam, kon hij tot hen niet spreken; en zij bekenden, dat hij een gezicht in de tempel gezien had. En hij wenkte hun toe, en bleef stom.
23 En het geschiedde, toen de dagen van zijn bediening vervuld waren, dat hij naar zijn huis ging.
24 En na die dagen werd Elizabet, zijn vrouw, bevrucht; en zij verborg zich vijf maanden, zeggende:
25 Alzo heeft de Heere mij gedaan, in de dagen, in welke Hij mij aangezien heeft, om mijn smaadheid onder de mensen weg te nemen.
Geboorte van Jezus aangekondigd
26 En in de zesde maand werd de engel Gabriël door God gezonden naar een stad in Galiléa, genaamd Názareth;
27 Tot een maagd, die ondertrouwd was met een man, wiens naam was Jozef, uit het huis van David; en de naam van de maagd was Maria.
28 En de engel tot haar ingekomen zijnde, zeide: Wees gegroet, gij begenadigde; de Heere is met u; gij zijt gezegend onder de vrouwen.
29 En toen zij hem zag, werd zij zeer ontroerd over dit zijn woord, en overlegde, hoedanig deze groetenis mocht zijn.
30 En de engel zeide tot haar: Vrees niet, Maria, want gij hebt genade bij God gevonden.
31 En zie, gij zult bevrucht worden, en een Zoon baren, en zult Zijn naam noemen JEZUS.
32 Deze zal groot zijn, en de Zoon van de Allerhoogste genaamd worden; en God, de Heere, zal Hem de troon van Zijn vader David geven.
33 En Hij zal over het huis Jakobs Koning zijn in eeuwigheid, en aan Zijn Koninkrijk zal geen einde zijn.
34 En Maria zeide tot de engel: Hoe zal dat wezen, daar ik geen man beken?
35 En de engel, antwoordende, zeide tot haar: De Heilige Geest zal over u komen, en de kracht van de Allerhoogste zal u overschaduwen; daarom ook, dat Heilige, Dat uit u geboren zal worden, zal Gods Zoon genaamd worden.
36 En zie, Elizabet, uw nicht, is ook zelf bevrucht, met een zoon, in haar ouderdom; en deze maand is haar, die onvruchtbaar genaamd was, de zesde.
37 Want geen ding zal bij God onmogelijk zijn.
38 En Maria zeide: Zie, de dienstmaagd des Heeren; mij geschiede naar uw woord. En de engel ging weg van haar.
Maria bezoekt Elizabet
39 En Maria, opgestaan zijnde in diezelfde dagen, reisde met haast naar het gebergte, in een stad van Juda;
40 En kwam in het huis van Zacharias, en groette Elizabet.
41 En het geschiedde, toen Elizabet de groetenis van Maria hoorde, zo sprong het kindeke op in haar buik; en Elizabet werd vervuld met de Heilige Geest;
42 En riep uit met grote stem, en zeide: Gezegend zijt gij onder de vrouwen, en gezegend is de vrucht van uw buik!
43 En van waar komt mij dit, dat de moeder mijns Heeren tot mij komt?
44 Want zie, toen de stem van uw groetenis in mijn oren geschiedde, zo sprong het kindeke van vreugde op in mijn buik.
45 En zalig is zij , die geloofd heeft; want de dingen, die haar van de Heere gezegd zijn, zullen volbracht worden.
Lofzang van Maria
46 En Maria zeide: Mijn ziel maakt groot de Heere;
47 En mijn geest verheugt zich in God, mijn Zaligmaker;
48 Omdat Hij de lage staat van Zijn dienstmaagd heeft aangezien; want zie, van nu aan zullen mij zalig spreken al de geslachten.
49 Want grote dingen heeft aan mij gedaan Hij, Die machtig is, en heilig is Zijn Naam.
50 En Zijn barmhartigheid is van geslacht tot geslacht over hen, die Hem vrezen.
51 Hij heeft een krachtig werk gedaan door Zijn arm; Hij heeft verstrooid de hoogmoedigen in de gedachten hunner harten.
52 Hij heeft machtigen van de tronen afgetrokken, en nederigen heeft Hij verhoogd.
53 Hongerigen heeft Hij met goederen vervuld; en rijken heeft Hij ledig weggezonden.
54 Hij heeft Israël, Zijn knecht, opgenomen, opdat Hij gedachtig ware aan de barmhartigheid,
55 (Gelijk Hij gesproken heeft tot onze vaderen, namelijk tot Abraham, en zijn zaad) in eeuwigheid.
56 En Maria bleef bij haar omtrent drie maanden, en keerde weer tot haar huis.
Geboorte van Johannes de Doper
57 En de tijd van Elizabet werd vervuld, dat zij baren zou, en zij baarde een zoon.
58 En die daar rondom woonden, en haar verwanten hoorden, dat de Heere Zijn barmhartigheid grotelijks aan haar bewezen had, en waren met haar verblijd.
59 En het geschiedde, dat zij op de achtste dag kwamen, om het kindeke te besnijden, en noemden het Zacharías, naar de naam van zijn vader.
60 En zijn moeder antwoordde en zeide: Niet alzo , maar hij zal Johannes heten.
61 En zij zeiden tot haar: Er is niemand in uw geslacht, die met die naam genaamd wordt.
62 En zij wenkten zijn vader, hoe hij wilde, dat hij genaamd zou worden.
63 En toen hij een schrijftafeltje geëist had, schreef hij, zeggende: Johannes is zijn naam. En zij verwonderden zich allen.
64 En terstond werd zijn mond geopend, en zijn tong losgemaakt ; en hij sprak, God lovende.
65 En er kwam vrees over allen, die rondom hen woonden; en in het gehele gebergte van Judéa werd veel gesproken van al deze dingen.
66 En allen, die het hoorden, namen het ter harte, zeggende: Wat zal toch dit kindeke wezen? En de hand des Heeren was met hem.
Lofzang van Zacharias
67 En Zacharias, zijn vader, werd vervuld met de Heilige Geest, en profeteerde, zeggende:
68 Geloofd zij de Heere, de God Israëls, want Hij heeft bezocht, en verlossing te weeg gebracht voor Zijn volk;
69 En heeft een hoorn der zaligheid ons opgericht, in het huis van David, Zijn knecht;
70 Gelijk Hij gesproken heeft door de mond van Zijn heilige profeten, die van het begin der wereld geweest zijn ;
71 Namelijk een verlossing van onze vijanden, en van de hand van al degenen, die ons haten;
72 Opdat Hij barmhartigheid deed aan onze vaderen, en gedachtig ware aan Zijn heilig verbond;
73 En aan de eed, die Hij Abraham, onze vader, gezworen heeft, om ons te geven,
74 Dat wij, verlost zijnde uit de hand van onze vijanden, Hem dienen zouden zonder vrees.
75 In heiligheid en gerechtigheid voor Hem, al de dagen van ons leven.
76 En gij, kindeke, zult een profeet van de Allerhoogste genaamd worden; want gij zult voor het aangezicht des Heeren heengaan, om Zijn wegen te bereiden;
77 Om Zijn volk kennis der zaligheid te geven, in vergeving van hun zonden,
78 Door de innerlijke bewegingen der barmhartigheid van onze God, waarmee ons bezocht heeft de Opgang uit de hoogte;
79 Om te verschijnen aan hen, die gezeten zijn in duisternis en schaduw des doods; om onze voeten te richten op de weg des vredes.
80 En het kindeke groeide op, en werd gesterkt in de geest, en was in de woestijnen, tot de dag van zijn vertoning aan Israël.
