1 De voor-reden Luce over sijn Euangelium. 5 Zacharie ende Elisabets geslachte ende leven. 8 Een Engel verschijnt Zacharie inden tempel. 13 welcke hem voorseght d’ontfanckenisse ende geboorte Ioannis, wiens ampt hy beschrijft. 18 Zacharias sulcks niet geloovende wort dear over gestraft met stommicheyt voor een tijdt. 24 Elisabeth wort bevrucht. 26 De Engel Gabriel boodtschapt de maget Maria, datse den Sone Godts ontfangen ende baren sal. 39 sy reyst daer na tot Elisabeth, welcke haer met blijdtschap ontfanght ende salich prijst. 46 Maria danckt den Heere met eenen lof-sanck. 57 Elisabeth baert haren sone. 59 de welcke besneden ende Ioannes genaemt wort. 64 Zacharias wort wederom sprekende, ende singt den Heere eenen lofsanck, propheterende van het ampt Christi ende sijns voorloopers Ioannis. 80 die inde woestijne op-wast, ende wort sterck inden geest.
1 NA-de-mael vele ter hant genomen hebben , om in orden te stellen een verhael van de dingen, die onder ons volkomene sekerheyt hebben ,
2 Gelijck ons overgelevert hebben die van den beginne selve aenschouwers ende dienaers des woorts geweest zijn:
3 Soo heeft het oock my goet gedacht, hebbende alles van voren aen neerstelick ondersocht, vervolgens aen u te schrijven, voortreffelicke Theophile:
4 Op dat ghy meucht kennen de sekerheyt der dingen, daer van ghy onderwesen zijt.
5 I N de dagen Herodis des Conincks van Iudea, was een seker Priester met name Zacharias, van de dagh-orden Abie: ende sijn wijf was uyt de dochteren Aarons, ende haren naem Elisabet.
6 Ende sy waren beyde rechtveerdigh voor Godt, wandelende in alle de geboden ende rechten des Heeren onberispelick.
7 Ende sy en hadden geen kindt, om dat Elisabet onvruchtbaer was, ende sy beyde verre op hare dagen gecomen waren.
8 Ende het geschiedde, dat als hy het Priester-ampt bediende voor Godt inde beurte sijner dagh-orden,
9 Na de gewoonte der Priesterlicke bedieninge, hem te lote was gevallen, dat hy soude ingaen inden Tempel des Heeren om te reuck-offeren.
10 Ende alle de menichte des volcks was buyten biddende ter uyre des reuckoffers.
11 Ende van hem wiert gesien een Engel des Heeren staende te rechter [zijden ] van den altaer des reuck-offers.
12 Ende Zacharias [hem ] siende, wiert ontroert ende vreese is op hem gevallen.
13 Maer de Engel seyde tot hem, En vreest niet Zacharia, want uw’ gebedt is verhoort, ende uw’ wijf Elisabet sal u eenen sone baren, ende ghy sult sijnen naem heeten Ioannes.
14 Ende u sal blijdschap ende verheuginge zijn, ende vele sullen haer over sijne geboorte verblijden.
15 Want hy sal groot zijn voor den Heere: noch wijn noch stercken dranck en sal hy niet drincken, ende hy sal met den heyligen Geest vervult worden, oock van sijns moeders lijve aen.
16 Ende sal vele der kinderen Israëls bekeeren tot den Heere haren Godt.
17 Ende hy sal voor hem henen gaen in den geest ende cracht Elie, om te bekeeren de herten der vaderen tot de kinderen, ende de ongehoorsame tot de voorsichticheyt der rechtveerdige, om den Heere te bereyden een toegerust volck.
18 Ende Zacharias seyde tot den Engel, Waer by sal ick dat weten? want ick ben oudt, ende mijn wijf is verre op hare dagen gecomen.
19 Ende de Engel antwoordde, ende seyde tot hem, Ick ben Gabriel, die voor Godt stae, ende ben uytgesonden om tot u te spreken, ende u dese dingen te vercondigen.
20 Ende siet ghy sult swijgen, ende niet konnen spreken, tot op den dagh dat dese dingen geschiedt sullen zijn, om dies wille dat ghy mijne woorden niet gelooft en hebt, welcke vervult sullen worden op haren tijdt.
21 Ende het volck was wachtende op Zachariam, ende waren verwondert, dat hy so lange vertoefde inden tempel.
22 Ende als hy uyt quam en konde hy tot haer niet spreken: ende sy bekenden dat hy een gesichte inden tempel gesien hadde. Ende hy wenckte haer toe, ende bleef stom.
23 Ende het geschiedde, als de dagen sijner bedieninge vervult waren, dat hy na sijn huys ginck.
24 Ende na die dagen wiert Elisabet sijn wijf bevrucht: ende sy verberghde haer vijf maenden, seggende,
25 Alsoo heeft my de Heere gedaen, inde dagen in welcken hy [my ] aengesien heeft om mijne versmaetheyt onder de menschen wech te nemen.
26 Ende in de seste maendt wiert de Engel Gabriel van Godt gesonden na een stadt in Galilea genaemt Nazareth,
27 Tot een maeghd die ondertrouwt was met eenen man, wiens name was Ioseph, uyt den huyse Davids, ende de name der Maget was Maria.
28 Ende de Engel tot haer ingekomen zijnde, seyde, Weest gegroet ghy begenadighde, de Heere [is ] met u, ghy [zijt ] gesegent onder de vrouwen.
29 Ende als sy [hem ] sagh wiert sy zeer ontroert over dit sijn woort, ende overleyde hoedanige dese groetenisse mochte zijn.
30 Ende de Engel seyde tot haer, En vreest niet Maria, want ghy hebt genade by Godt gevonden.
31 Ende siet, ghy sult bevrucht worden, ende eenen sone baren, ende sult sijnen name heeten JESUS .
32 Dese sal groot zijn, ende de Sone des Allerhooghsten genaemt worden. Ende Godt de Heere sal hem den throon sijns vaders Davids geven.
33 Ende hy sal over het huys Iacobs Coninck zijn in der eeuwicheyt, ende sijns Coninckrijcx en sal geen eynde zijn.
34 Ende Maria seyde tot den Engel, Hoe sal dat wesen? dewijle ick geenen man en bekenne.
35 Ende de Engel antwoordende seyde tot haer, De heylige Geest sal over u komen, ende de cracht des Allerhooghsten sal u overschaduwen. Daerom oock dat heylige dat uyt u geboren sal worden, sal Godts Sone genaemt worden.
36 Ende siet Elisabet uwe nichte is oock selve bevrucht met eenen sone in haren ouderdom: ende dese maendt is haer, die onvruchtbaer genaemt was, de seste.
37 Want geen dinck en sal by Godt onmogelick zijn.
38 Ende Maria seyde, Siet de dienstmaeght des Heeren: my geschiede na uwen woorde. Ende de Engel ginck wech van haer.
39 Ende Maria opgestaen zijnde in die selve dagen, reysde met haeste na het geberghte in een stadt Iuda.
40 Ende quam in het huys Zacharie, ende groettede Elisabet.
41 Ende het geschiedde als Elisabet de groetenisse Marie hoorde, so sprongh het kindeken op in haren buyck: ende Elisabet wiert vervult met den heyligen Geest.
42 Ende riep uyt met grooter stemme, ende seyde, Gesegent [zijt ] ghy onder de vrouwen, ende gesegent [is ] de vrucht uwes buycks.
43 Ende van waer [komt ] my dit, dat de moeder mijns Heeren tot my komt?
44 Want siet als de stemme uwer groetenisse in mijne ooren geschiedde, so spronck het kindeken van vreuchden op in mijnen buyck.
45 Ende salich is [sy ] die gelooft heeft: Want de dingen, die haer van den Heere geseght zijn, sullen volbracht worden.
46 Ende Maria seyde, Mijn ziele maeckt groot den Heere:
47 Ende mijnen geest verheught hem in Godt mijnen Salichmaker:
48 Om dat hy de nederheyt sijner dienstmaeght heeft aengesien: Want siet van nu aen sullen my salich spreken alle de geslachten.
49 Want groote dingen heeft aen my gedaen hy die machtich is, ende heylich [is ] sijnen naem.
50 Ende sijne barmherticheyt is van geslachte tot geslachte over de gene die hem vreesen.
51 Hy heeft een crachtigh werck gedaen door sijnen arm: Hy heeft verstroyt de hooghmoedige in de gedachten harer herten.
52 Hy heeft machtige van de throonen afgetrocken, ende nedrige heeft hy verhooght.
53 Hongerige heeft hy met goederen vervult: ende rijcke heeft hy ledich wech gesonden.
54 Hy heeft Israël sijnen knecht opgenomen, op dat hy gedachtich ware der barmherticheyt,
55 (Gelijck hy gesproken heeft tot onse vaderen, [namelick ] tot Abraham, ende sijnen zade) inder eeuwicheyt.
56 Ende Maria bleef by haer ontrent drie maenden, ende keerde weder tot haer huys.
57 Ende de tijdt Elisabets wiert vervult, dat sy baren soude, ende sy baerde eenen sone.
58 Ende die daer rontom’ woonden, ende hare magen, hoorden dat de Heere sijne barmherticheyt grootelicks aen haer bewesen hadde: ende waren met haer verblijdt.
59 Ende het geschiedde dat sy op den achtsten dagh quamen , om het kindeken te besnijden, ende noemden het Zachariam, na den name sijns vaders.
60 Ende sijne moeder antwoordde ende seyde, Niet [also ]: maer hy sal Ioannes heeten.
61 Ende sy seyden tot haer, Daer en is niemandt in uw’ maeghschap, die met dien naem genaemt wort.
62 Ende sy wenckten sijnen vader, hoe hy wilde dat hy genaemt soude worden.
63 Ende als hy een schrijf-tafelken ge-eyscht hadde, schreef hy, seggende, Ioannes is sijnen name. Ende sy verwonderden haer alle.
64 Ende terstont wiert sijnen mondt geopent, ende sijne tonge [los gemaeckt ], ende hy sprack, Godt lovende.
65 Ende daer quam vreese over alle die rontom haer woonden, ende in het geheele geberchte van Iudea wiert veel gesproken van alle dese dingen.
66 Ende alle die het hoorden namen het ter herten, seggende, Wat sal doch dit kindeken wesen? Ende de handt des Heeren was met hem.
67 Ende Zacharias sijn vader wiert vervult met den heyligen Geest, ende propheteerde, seggende,
68 Gelooft [zij ] de Heere, de Godt Israëls, want hy heeft besocht, ende verlossinge te wege gebracht sijnen volcke:
69 Ende heeft eenen hoorn der salicheyt ons opgerecht, in het huys Davids sijns knechts.
70 Gelijck hy gesproken heeft door den mondt sijner heyliger Propheten, die van den beginne der werelt [geweest zijn ],
71 [Namelick ] eene verlossinge van onse vyanden, ende van de handt aller der gene die ons haten.
72 Op dat hy barmherticheyt dede aen onse Vaderen, ende gedachtich ware sijns heyligen verbondts:
73 [Ende ] des eedts, dien hy Abraham onsen Vader gesworen heeft, om ons te geven,
74 Dat wy verlost zijnde uyt de handt onser vyanden, hem dienen souden sonder vreese,
75 In heylicheyt ende gerechticheyt voor hem, alle de dagen onses levens.
76 Ende ghy kindeken sult een propheet des Alderhooghsten genaemt worden: want ghy sult voor het aengesicht des Heeren voor henen gaen, om sijne wegen te bereyden.
77 Om sijnen volcke kennisse der salicheyt te geven, in vergevinge harer sonden.
78 Door de innerlicke bewegingen der barmherticheyt onses Godts, met welcke ons besocht heeft de Opganck uyt der hoochte.
79 Om te verschijnen den genen die geseten zijn in duysternisse, ende schaduwe des doots: om onse voeten te richten op den wech des vredes.
80 Ende het kindeken wies op, ende wiert gesterckt inden geest, ende was inde woestijnen tot den dagh sijner vertooninge aen Israël.
Inleiding
1 NADEMAAL velen ter hand genomen hebben, om in orde te stellen een verhaal van de dingen, die onder ons volkomen zekerheid hebben;
2 Gelijk ons overgeleverd hebben, die van den beginne zelven aanschouwers en dienaars des Woords geweest zijn;
3 Zo heeft het ook mij goed gedacht, hebbende alles van voren aan naarstiglijk onderzocht, vervolgens aan u te schrijven, voortreffelijke Theofilus.
4 Opdat gij moogt kennen de zekerheid der dingen, waarvan gij onderwezen zijt.
Geboorte van Johannes den Doper aangekondigd
5 In de dagen van Herodes, den koning van Judea, was een zeker priester, met name Zacharias, van de dagorde van Abia; en zijn vrouw was uit de dochteren van Aäron, en haar naam Elizabet.
6 En zij waren beiden rechtvaardig voor God, wandelende in al de geboden en rechten des Heeren, onberispelijk.
7 En zij hadden geen kind, omdat Elizabet onvruchtbaar was, en zij beiden verre op hun dagen gekomen waren.
8 En het geschiedde, dat, als hij het priesterambt bediende voor God, in de beurt zijner dagorde.
9 Naar de gewoonte der priesterlijke bediening, hem te lote was gevallen, dat hij zoude ingaan in den tempel des Heeren om te reukofferen.
10 En al de menigte des volks was buiten, biddende, ten ure des reukoffers.
11 En van hem werd gezien een engel des Heeren, staande ter rechterzijde van het altaar des reukoffers.
12 En Zacharias, hem ziende, werd ontroerd, en vreze is op hem gevallen.
13 Maar de engel zeide tot hem: Vrees niet, Zacharias, want uw gebed is verhoord, en uw vrouw Elizabet zal u een zoon baren, en gij zult zijn naam heten Johannes.
14 En u zal blijdschap en verheuging zijn, en velen zullen zich over zijn geboorte verblijden.
15 Want hij zal groot zijn voor den Heere; noch wijn, noch sterken drank zal hij drinken, en hij zal met den Heiligen Geest vervuld worden, ook van zijner moeders lijf aan.
16 En hij zal velen der kinderen Israëls bekeren tot den Heere, hun God.
17 En hij zal voor Hem heengaan, in den geest en de kracht van Elias, om te bekeren de harten der vaderen tot de kinderen, en de ongehoorzamen tot de voorzichtigheid der rechtvaardigen, om den Heere te bereiden een toegerust volk.
18 En Zacharias zeide tot den engel: Waarbij zal ik dat weten? Want ik ben oud, en mijn vrouw is verre op haar dagen gekomen.
19 En de engel antwoordde en zeide tot hem: Ik ben Gabriël, die voor God sta, en ben uitgezonden, om tot u te spreken, en u deze dingen te verkondigen.
20 En zie, gij zult zwijgen, en niet kunnen spreken, tot op den dag, dat deze dingen geschied zullen zijn; om dies wil, dat gij mijn woorden niet geloofd hebt, welke vervuld zullen worden op hun tijd.
21 En het volk was wachtende op Zacharias, en zij waren verwonderd, dat hij zo lang vertoefde in den tempel.
22 En als hij uitkwam, kon hij tot hen niet spreken; en zij bekenden, dat hij een gezicht in den tempel gezien had. En hij wenkte hun toe, en bleef stom.
23 En het geschiedde, als de dagen zijner bediening vervuld waren, dat hij naar zijn huis ging.
24 En na die dagen werd Elizabet, zijn vrouw, bevrucht; en zij verborg zich vijf maanden, zeggende:
25 Alzo heeft mij de Heere gedaan, in de dagen, in welke Hij mij aangezien heeft, om mijn versmaadheid onder de mensen weg te nemen.
Geboorte van Jezus aangekondigd
26 En in de zesde maand werd de engel Gabriël van God gezonden naar een stad in Galilea, genaamd Nazareth;
27 Tot een maagd, die ondertrouwd was met een man, wiens naam was Jozef, uit den huize Davids; en de naam der maagd was Maria.
28 En de engel tot haar ingekomen zijnde, zeide: Wees gegroet, gij begenadigde; de Heere is met u; gij zijt gezegend onder de vrouwen.
29 En als zij hem zag, werd zij zeer ontroerd over dit zijn woord, en overlegde, hoedanig deze groetenis mocht zijn.
30 En de engel zeide tot haar: Vrees niet, Maria, want gij hebt genade bij God gevonden.
31 En zie, gij zult bevrucht worden, en een Zoon baren, en zult Zijn naam heten JEZUS.
32 Deze zal groot zijn, en de Zoon des Allerhoogsten genaamd worden; en God, de Heere, zal Hem den troon van Zijn vader David geven.
33 En Hij zal over het huis Jakobs Koning zijn in der eeuwigheid, en Zijns Koninkrijks zal geen einde zijn.
34 En Maria zeide tot den engel: Hoe zal dat wezen, dewijl ik geen man bekenne?
35 En de engel, antwoordende, zeide tot haar: De Heilige Geest zal over u komen, en de kracht des Allerhoogsten zal u overschaduwen; daarom ook, dat Heilige, Dat uit u geboren zal worden, zal Gods Zoon genaamd worden.
36 En zie, Elizabet, uw nicht, is ook zelve bevrucht, met een zoon, in haar ouderdom; en deze maand is haar, die onvruchtbaar genaamd was, de zesde.
37 Want geen ding zal bij God onmogelijk zijn.
38 En Maria zeide: Zie, de dienstmaagd des Heeren; mij geschiede naar uw woord. En de engel ging weg van haar.
Maria bezoekt Elizabet
39 En Maria, opgestaan zijnde in diezelfde dagen, reisde met haast naar het gebergte, in een stad van Juda;
40 En kwam in het huis van Zacharias, en groette Elizabet.
41 En het geschiedde, als Elizabet de groetenis van Maria hoorde, zo sprong het kindeken op in haar buik; en Elizabet werd vervuld met den Heiligen Geest;
42 En riep uit met een grote stem, en zeide: Gezegend zijt gij onder de vrouwen, en gezegend is de vrucht uws buiks.
43 En van waar komt mij dit, dat de moeder mijns Heeren tot mij komt?
44 Want zie, als de stem uwer groetenis in mijn oren geschiedde, zo sprong het kindeken van vreugde op in mijn buik.
45 En zalig is zij , die geloofd heeft; want de dingen, die haar van den Heere gezegd zijn, zullen volbracht worden.
Lofzang van Maria
46 En Maria zeide: Mijn ziel maakt groot den Heere;
47 En mijn geest verheugt zich in God, mijn Zaligmaker;
48 Omdat Hij de nederheid Zijner dienstmaagd heeft aangezien; want zie, van nu aan zullen mij zalig spreken al de geslachten.
49 Want grote dingen heeft aan mij gedaan Hij, Die machtig is, en heilig is Zijn Naam.
50 En Zijn barmhartigheid is van geslacht tot geslacht over degenen, die Hem vrezen.
51 Hij heeft een krachtig werk gedaan door Zijn arm; Hij heeft verstrooid de hoogmoedigen in de gedachten hunner harten.
52 Hij heeft machtigen van de tronen afgetrokken, en nederigen heeft Hij verhoogd.
53 Hongerigen heeft Hij met goederen vervuld; en rijken heeft Hij ledig weggezonden.
54 Hij heeft Israël, Zijn knecht, opgenomen, opdat Hij gedachtig ware der barmhartigheid.
55 (Gelijk Hij gesproken heeft tot onze vaderen, namelijk tot Abraham, en zijn zaad) in eeuwigheid.
56 En Maria bleef bij haar omtrent drie maanden, en keerde weder tot haar huis.
Geboorte van Johannes den Doper
57 En de tijd van Elizabet werd vervuld, dat zij baren zoude, en zij baarde een zoon.
58 En die daar rondom woonden, en haar magen hoorden, dat de Heere Zijn barmhartigheid grotelijks aan haar bewezen had, en waren met haar verblijd.
59 En het geschiedde, dat zij op den achtsten dag kwamen, om het kindeken te besnijden, en noemden het Zacharias, naar den naam zijns vaders.
60 En zijn moeder antwoordde en zeide: Niet alzo , maar hij zal Johannes heten.
61 En zij zeiden tot haar: Er is niemand in uw maagschap, die met dien naam genaamd wordt.
62 En zij wenkten zijn vader, hoe hij wilde, dat hij genaamd zou worden.
63 En als hij een schrijftafeltje geëist had, schreef hij, zeggende: Johannes is zijn naam. En zij verwonderden zich allen.
64 En terstond werd zijn mond geopend, en zijn tong losgemaakt ; en hij sprak, God lovende.
65 En er kwam vrees over allen, die rondom hen woonden; en in het gehele gebergte van Judea werd veel gesproken van al deze dingen.
66 En allen, die het hoorden, namen het ter harte, zeggende: Wat zal toch dit kindeken wezen? En de hand des Heeren was met hem.
Lofzang van Zacharias
67 En Zacharias, zijn vader, werd vervuld met den Heiligen Geest, en profeteerde, zeggende:
68 Geloofd zij de Heere, de God Israëls, want Hij heeft bezocht, en verlossing te weeg gebracht Zijn volke;
69 En heeft een Hoorn der zaligheid ons opgericht, in het huis van David, Zijn knecht;
70 Gelijk Hij gesproken heeft door den mond Zijner heilige profeten, die van het begin der wereld geweest zijn ;
71 Namelijk een verlossing van onze vijanden, en van de hand al dergenen, die ons haten;
72 Opdat Hij barmhartigheid deed aan onze vaderen, en gedachtig ware aan Zijn heilig verbond;
73 En aan den eed, dien Hij Abraham, onzen vader, gezworen heeft, om ons te geven.
74 Dat wij, verlost zijnde uit de hand onzer vijanden, Hem dienen zouden zonder vreze.
75 In heiligheid en gerechtigheid voor Hem, al de dagen onzes levens.
76 En gij, kindeken, zult een profeet des Allerhoogsten genaamd worden; want gij zult voor het aangezicht des Heeren heengaan, om Zijn wegen te bereiden;
77 Om Zijn volk kennis der zaligheid te geven, in vergeving hunner zonden,
78 Door de innerlijke bewegingen der barmhartigheid onzes Gods, met welke ons bezocht heeft de Opgang uit de hoogte;
79 Om te verschijnen dengenen, die gezeten zijn in duisternis en schaduw des doods; om onze voeten te richten op den weg des vredes.
80 En het kindeken wies op, en werd gesterkt in den geest, en was in de woestijnen, tot den dag zijner vertoning aan Israël.
