1 De Discipelen plucken koren-ayren op den Sabbath, ende worden daer over van Christo tegen de Phariseen verantwoort. 6 Christus geneest op den Sabbath een dorre handt, ende verdedight dit sijn doen. 12 Bidt op den berch, ende verkiest uyt sijne discipelen twaelf tot Apostelen. 17 Geneest verscheyden siecke ende besetene menschen. 20 Leert welcke menschen gelucksaligh zijn, ende niet en zijn. 27 Vermaent tot liefde, oock selfs tegen de vyanden. 36 tot barmherticheyt, ende tot een billick oordeel van sijnen naesten. 38 als oock tot weldadicheyt. 41 Leert dat men hem selven eerst moet besien, als men andere wil bestraffen. 43 ende dat de boom uyt sijne vruchten bekent wort. 46 Eyndelick leert hy met de gelijckenisse van een huys op een rotze, ende op sandt getimmert, dat het niet genoech is hem met den monde alleen te belijden, maer datmen oock moet sijnen wille doen.
1 ENde het geschiedde op den tweeden eersten Sabbath, dat hy door het gezaeyde ginck, ende sijne Discipelen pluckten ayren, ende aten’se, [die ] wrijvende met de handen.
2 Ende sommige der Phariseen seyden tot haer, Waerom doet ghy dat niet geoorloft en is te doen, op de Sabbathen.
3 Ende Iesus haer antwoordende seyde, En hebt ghy oock dat niet gelesen, ’t welck David dede wanneer hem hongerde, ende den genen die met hem waren?
4 Hoe hy in gegaen is in het Huys Godts, ende de toon-brooden genomen ende gegeten heeft, ende oock gegeven den genen die met hem waren, welcke niet en zijn geoorloft te eten, dan alleen den Priesteren.
5 Ende hy seyde tot haer, De sone des menschen is een Heere oock des Sabbaths.
6 Ende het geschiedde oock op eenen anderen Sabbath, dat hy inde Synagoge ginck, ende leerde. Ende daer was een mensche, ende sijne rechterhandt was dorre.
7 Ende de Schrift-geleerde ende de Phariseen namen hem waer, of hy op den Sabbath genesen soude: op dat sy [eenige ] beschuldinge tegen hem mochten vinden.
8 Doch hy kende hare gedachten, ende seyde tot den mensche, die de dorre handt hadde, Rijst op, ende staet in’t midden. Ende hy opgestaen zijnde, stont [over eynde ].
9 So seyde dan Iesus tot haer, Ick sal u vragen: Wat is geoorloft op de Sabbathen? Goet te doen, of quaet te doen? 6[Een mensche ] te behouden, of te verderven?
10 Ende haer alle rontom aengesien hebende, seyde hy tot den mensche, Streckt uwe handt uyt. Ende hy dede alsoo: ende sijne handt wiert herstelt, gesont gelijck de andere.
11 Ende sy wierden vervult met uytsinnicheyt, ende spraken te samen met malkanderen, wat sy Iesu doen souden.
12 Ende het geschiedde in die dagen, dat hy uytginck nae den bergh om te bidden, ende hy bleef den nacht over in het gebedt tot Godt.
13 Ende als het dagh was geworden, riep hy sijne Discipelen tot hem, ende verkoos’er twaelve uyt haer, die hy oock Apostelen noemde.
14 [Namelick ] Simonem, welcken hy oock Petrum noemde, ende Andream sijnen broeder, Iacobum ende Ioannem, Philippum ende Bartholomeum.
15 Mattheum ende Thomam, Iacobum den [sone ] Alphei, ende Simonem genaemt Zelotem.
16 Iudam Iacobi, ende Iudam Iscariot, die oock de verrader geworden is.
17 Ende met haer afgekomen zijnde, stont hy op een vlacke plaetse, ende [met hem ] de schare sijner Discipelen, ende een groote menichte des volcks van geheel Iudea ende Ierusalem, ende van den zeekant van Tyrus ende Sidon,
18 Die gekomen waren om hem te hooren, ende om van hare sieckten genesen te worden, ende die van onreyne geesten gequelt waren: ende sy wierden genesen.
19 Ende alle de schare socht hem aen te raken: want daer ginck kracht van hem uyt, ende hy genas’se alle.
20 Ende hy sijne oogen opslaende over sijne Discipelen, seyde, Saligh zijt ghy arme: Want uwe is het Coninckrijcke Godts.
21 Saligh zijt ghy die nu hongert: want ghy sult versadight worden. Saligh zijt ghy die nu weent: want ghy sult lacchen.
22 Saligh zijt ghy wanneer u de menschen haten, ende wanneer sy u afscheyden, ende smaden, ende uwen name als quaet verwerpen, om des Soons des menschen wille.
23 Verblijdt u in dien dage, ende zijt vrolick: want siet uwen loon is groot inden Hemel: want hare Vaders deden diergelijcke den Propheten.
24 Maer wee u ghy rijcke, want ghy hebt uwen troost wech.
25 Wee u die versadight zijt: want ghy sult hongeren: Wee u die nu lacht: Want ghy sult treuren ende weenen.
26 Wee u wanneer alle de menschen wel van u spreken: Want hare Vaders deden diergelijcke den valschen Propheten.
27 Maer ick segge ulieden, die [dit ] hoort, Hebt lief uwe vyanden, doet wel den genen die u haten.
28 Segent de gene die u vervloecken, ende bidt voor de gene, die u gewelt doen .
29 Den genen die u aen de wange slaet, biedt oock de andere: ende den genen die u den mantel neemt, en verhindert oock den rock niet [te nemen ].
30 Maer geeft een yegelick die van u begeert, ende van de gene, die het uwe neemt, en eyscht niet weder.
31 Ende gelijck ghy wilt dat u de menschen doen sullen, doet ghy haer oock desgelijcks.
32 Ende indien ghy lief hebt, die u lief hebben, wat danck hebt ghy? want oock de sondaers hebben lief de gene die haer lief hebben.
33 Ende indien ghy goet doet, den genen die u goet doen, wat danck hebt ghy? Want oock de sondaers doen het selve.
34 Ende indien ghy leent den genen, van welcke ghy hoopt weder te ontfangen, wat danck hebt ghy? Want oock de sondaers leenen den sondaren, op dat sy even-gelijcke weder mogen ontfangen.
35 Maer hebt uwe vyanden lief, ende doet goet, ende leent sonder yet weder te hopen: ende uwen loon sal groot zijn, ende ghy sult kinderen des Allerhoochsten zijn: Want hy is goedertieren over de ondanckbare ende boose.
36 Weest dan barmhertich, gelijck oock uwe Vader barmhertich is.
37 Ende en oordeelt niet, ende ghy en sult niet geoordeelt worden: Verdoemt niet, ende ghy en sult niet verdoemt worden: laet los, ende ghy sult los gelaten worden.
38 Geeft, ende u sal gegeven worden: een goede, neergedruckte, ende geschudde, ende overloopende mate sal men in uwen schoot geven: Want met de selve mate daer mede ghy-lieden metet, sal ulieden weder gemeten worden.
39 Ende hy seyde tot haer een gelijckenisse, Kan oock wel een blinde eenen blinden op den wech leyden? Sullen sy niet beyde in den gracht vallen?
40 De discipel en is niet boven sijnen meester: maer een yegelick volmaeckt [discipel], sal zijn gelijck sijn meester.
41 Ende wat siet ghy den splinter, die in uws broeders ooge is, ende den balck die in uw’ eygen ooge is, en merckt ghy niet?
42 Ofte hoe kondt ghy tot uwen broeder seggen, Broeder laet toe dat ick den splinter die in uw’ ooge is uyt doe, daer ghy selve den balck die in uw’ ooge is, niet en siet? Ghy geveynsde, doet eerst den balck uyt uw’ ooge, ende dan sult ghy besien om den splinter uyt te doen, die in uw’ broeders ooge is.
43 Want het en is geen goede boom, die quade vrucht voortbrenght, noch geen quade boom, die goede vrucht voortbrenght.
44 Want een yegelick boom wort uyt sijn eygen vrucht gekent. Want men leest geen vygen van doornen, noch men snijdt geen druyve van bramen.
45 De goede mensche brenght het goede voort uyt den goeden schat sijns herten: ende de quade mensche brenght het quade voort uyt den quaden schat sijns herten. Want uyt den overvloet des herten spreeckt sijnen mont.
46 Ende wat noemt ghy my Heere, Heere: ende en doet niet het gene dat ick segge?
47 Een yegelick die tot my komt, ende mijne woorden hoort, ende de selve doet, ick sal u toonen wien hy gelijck is.
48 Hy is gelijck een mensche die een huys bouwde, ende groef, ende verdiepte, ende leyde het fondament op een steenrotse: als nu de hooge vloet quam, soo sloegh de water-stroom tegen dat huys aen, ende en konde dat niet bewegen: want het was op de steenrotze gegrondt.
49 Maer die’se gehoort, ende niet gedaen en sal hebben, is gelijck een mensche die een huys bouwde op de aerde sonder fondament: tegen het welcke de water-stroom aensloegh: ende het viel terstont, ende de val van dat selve huys was groot.
Jezus en de sabbat
1 En het geschiedde op de tweede eerste sabbat, dat Hij door het gezaaide ging; en Zijn discipelen plukten aren, en aten ze, die wrijvende met de handen.
2 En sommigen van de Farizeeën zeiden tot hen: Waarom doet gij, wat niet geoorloofd is te doen op de sabbatten?
3 En Jezus, hun antwoordende, zeide: Hebt gij ook dat niet gelezen, wat David deed, wanneer hem hongerde, en hen, die met hem waren?
4 Hoe hij ingegaan is in het huis Gods, en de toonbroden genomen en gegeten heeft, en ook gegeven aan hen, die met hem waren, welke niet zijn geoorloofd te eten, dan alleen de priesters.
5 En Hij zeide tot hen: De Zoon des mensen is een Heere ook van de sabbat.
Genezing van een verdorde hand
6 En het geschiedde ook op een andere sabbat, dat Hij in de synagoge ging, en leerde. En daar was een mens, en zijn rechterhand was dor.
7 En de Schriftgeleerden en de Farizeeën namen Hem waar, of Hij op de sabbat genezen zou; opdat zij enige beschuldiging tegen Hem mochten vinden.
8 Doch Hij kende hun gedachten, en zeide tot de mens, die de dorre hand had: Rijs op, en sta in het midden. En hij opgestaan zijnde, stond overeind .
9 Zo zeide dan Jezus tot hen: Ik zal u vragen: Wat is geoorloofd op de sabbatten, goed te doen, of kwaad te doen, een mens te behouden, of te verderven?
10 En hen allen rondom aangezien hebbende, zeide Hij tot de mens: Strek uw hand uit. En hij deed alzo; en zijn hand werd hersteld, gezond gelijk de andere.
11 En zij werden vervuld met uitzinnigheid, en spraken samen met elkander, wat zij Jezus doen zouden.
Verkiezing van de twaalven
12 En het geschiedde in die dagen, dat Hij uitging naar de berg, om te bidden, en Hij bleef de nacht over in het gebed tot God.
13 En toen het dag was geworden, riep Hij Zijn discipelen tot Zich, en verkoos er twaalf uit hen, die Hij ook apostelen noemde:
14 Namelijk Simon, die Hij ook Petrus noemde; en Andréas zijn broeder, Jakobus en Johannes, Filippus en Bartholoméüs;
15 Matthéüs en Thomas, Jakobus, de zoon van Alféüs, en Simon genaamd Zelótes;
16 Judas, de broeder van Jakobus, en Judas Iskáriot, die ook de verrader geworden is.
De bergrede
17 En met hen afgekomen zijnde, stond Hij op een vlakke plaats, en met Hem de schare van Zijn discipelen, en een grote menigte des volks van geheel Judéa en Jeruzalem, en van de zeekant van Tyrus en Sidon;
18 Die gekomen waren, om Hem te horen, en om van hun ziekten genezen te worden, en die van onreine geesten gekweld waren; en zij werden genezen.
19 En heel de schare zocht Hem aan te raken; want er ging kracht van Hem uit, en Hij genas ze allen.
20 En Hij, Zijn ogen opslaande over Zijn discipelen, zeide: Zalig zijt gij, armen, want uwer is het Koninkrijk Gods.
21 Zalig zijt gij, die nu hongert; want gij zult verzadigd worden. Zalig zijt gij, die nu weent; want gij zult lachen.
22 Zalig zijt gij, wanneer de mensen u haten, en wanneer zij u afscheiden, en smaden, en uw naam als kwaad verwerpen, om de Zoon des mensen.
23 Verblijdt u in die dag, en weest vrolijk; want, ziet, uw loon is groot in de hemel; want hun vaders deden evenzo aan de profeten.
24 Maar wee u, gij rijken, want gij hebt uw troost weg.
25 Wee u, die verzadigd zijt, want gij zult hongeren, Wee u, die nu lacht, want gij zult treuren en wenen.
26 Wee u, wanneer al de mensen wèl van u spreken, want hun vaders deden evenzo aan de valse profeten.
27 Maar Ik zeg u, die dit hoort: Hebt uw vijanden lief; doet wel aan hen, die u haten.
28 Zegent hen, die u vervloeken, en bidt voor hen, die u geweld doen.
29 Hem, die u op de wang slaat, biedt ook de andere; en hem, die u de mantel neemt, verhindert ook de rok niet te nemen .
30 Maar geeft een ieder, die van u begeert; en van hem, die het uwe neemt, eist niet terug.
31 En gelijk gij wilt, dat de mensen u doen zullen, doet gij hun ook evenzo.
32 En indien gij liefhebt, die u liefhebben, wat dank hebt gij? Want ook de zondaars hebben lief degenen, die hen liefhebben.
33 En indien gij goed doet aan hen, die u goed doen, wat dank hebt gij? Want ook de zondaars doen hetzelfde.
34 En indien gij leent aan hen, van wie gij hoopt terug te ontvangen, wat dank hebt gij? Want ook de zondaars lenen aan de zondaars, opdat zij evengelijk terug mogen ontvangen.
35 Maar hebt uw vijanden lief, en doet goed, en leent, zonder iets terug te hopen; en uw loon zal groot zijn, en gij zult kinderen van de Allerhoogste zijn; want Hij is goedertieren over de ondankbaren en bozen.
36 Weest dan barmhartig, gelijk ook uw Vader barmhartig is.
37 En oordeelt niet, en gij zult niet geoordeeld worden; verdoemt niet, en gij zult niet verdoemd worden; laat los, en gij zult losgelaten worden.
38 Geeft, en u zal gegeven worden; een goede, neergedrukte, en geschudde en overlopende maat zal men in uw schoot geven; want met dezelfde maat, waarmee gij meet, zal u wedergemeten worden.
39 En Hij zeide tot hen een gelijkenis: Kan ook wel een blinde een blinde op de weg leiden? Zullen zij niet beiden in de gracht vallen?
40 De discipel is niet boven zijn meester; maar een ieder volmaakt discipel zal zijn gelijk zijn meester.
41 En wat ziet gij de splinter, die in het oog van uw broeder is, en de balk, die in uw eigen oog is, merkt gij niet?
42 Of hoe kunt gij tot uw broeder zeggen: Broeder, laat toe, dat ik de splinter, die in uw oog is, uitdoe; daar gij zelf de balk, die in uw oog is, niet ziet? Gij geveinsde! doe eerst de balk uit uw oog, en dan zult gij bezien, om de splinter uit te doen, die in het oog van uw broeder is.
43 Want het is geen goede boom, die kwade vrucht voortbrengt, en geen kwade boom, die goede vrucht voortbrengt;
44 Want iedere boom wordt uit zijn eigen vrucht gekend; want men leest geen vijgen van doornen, en men snijdt geen druif van bramen.
45 De goede mens brengt het goede voort uit de goede schat zijns harten; en de kwade mens brengt het kwade voort uit de kwade schat zijns harten; want uit de overvloed des harten spreekt zijn mond.
46 En wat noemt gij Mij, Heere, Heere! en doet niet wat Ik zeg?
47 Een ieder, die tot Mij komt, en Mijn woorden hoort, en ze doet, Ik zal u tonen, aan wie hij gelijk is.
48 Hij is gelijk een mens, die een huis bouwde, en groef, en verdiepte, en het fundament op een steenrots legde; toen nu de hoge vloed kwam, zo sloeg de waterstroom tegen dat huis aan, en kon het niet bewegen; want het was op de steenrots gegrond.
49 Maar die ze gehoord, en niet gedaan zal hebben, is gelijk een mens, die een huis bouwde op de aarde zonder fundament; waartegen de waterstroom aansloeg en het viel terstond, en de val van dat huis was groot.