In desen Psalm (zijnde een kort begrijp des gantschen Euangeliums) spreeckt David van de beroepinge Iesu Christi tot het geestelicke Coninckrijcke sijner Gemeynte, ende sijn eeuwich Priesterdom: Te gelijcke stelt hy voor oogen, de geweldige overwinninge over sijne vyanden, ende sijne triumphe over de selve.
1 EEn Psalm Davids. De HEERE heeft tot mijnen Heere gesproken: Sitt tot mijner rechter-hant, tot dat ick uwe vyanden gesett sal hebben tot een voet-banck uwer voeten.
Psalmen 110:1
T.w. Godt de Vader.
Psalmen 110:1
D. Tot Christum , den welcken David hier sijnen Heere noemt. want Christus is de sone Davids nae den vleesche, maer Davids Heere, ten aensien dat hy een warachtich Godt is met Godt den Vader ende Heyligen Geest, ende een Heere aller menschen, doch insonderheyt sijner uytvercorenen. siet Mat. 22.43, 45. Matt. 12.36. Luc. 20.42. Actor. 2.34. Hebr. 1.13.
Psalmen 110:1
T.w. in sijnen eeuwigen raet, den welcken hy ons tot sijner tijdt heeft geopenbaert ende verkondigen laten.
Psalmen 110:1
D. heerscht in heerlickheyt ende majesteyt, in den hemel, ende op de aerde, 1.Corint. 15.25. Hebr. 1.3, 13. ende 8.1. ende 10.12, 13. Ephes. 1.20, etc. Dese maniere van spreken is genomen van de Coningen, die aen hare rechter hant setten diese willen eere aen doen. siet 1.Reg. 2.19. ende Psal. 45.10.
Psalmen 110:1
De sin is, tot dat ick uwe vyanden (T.w. de vervolgers der kercke, Ia de doot selve, 1.Corint. 15.24, 26.) u sal onderworpen hebben. Hier uyt en kanmen geensins besluyten, dat Christus geen eeuwich Coninckrijcke hebben en soude, of schoon de maniere van de bedieninge des Rijcx Christi , sodanich als die nu is, ten jongsten dage met het laetste oordeel sal ophouden: want alsdan en sullender geen vyanden meer zijn, die de kercke Christi sullen kunnen schaden, 1.Corint. 15.24, 28. Siet d’aent. Genes. 28. op v 15.
2 De HEERE sal den scepter uwer sterckte senden uyt Zion, [seggende] Heerscht in ’t midden uwer vyanden.
Psalmen 110:2
In het eerste v heeft David het volck Godes aengesproken: hier spreeckt hy nu Christum aen.
Psalmen 110:2
Of, uwen stercken scepter : of, de roede , ofte staf uwer sterckte : T.w. de verkondinge des heyligen Euangelij . daer door de H. Geest krachtelick inde herten der uytverkorenen werckt. Siet Rom. 1.16.
Psalmen 110:2
O Christe .
Psalmen 110:2
T.w. in de gantsche werelt.
Psalmen 110:2
Verstaet dit alsoo, dat het Euangelium eerst te Ierusalem ende in het Iootsche lant moeste gepredickt werden, ende van daer voort uytgespreyt werden door de gantsche werelt. Iesa. 2.3. Mich. 4.2. Act. 1.8.
Psalmen 110:2
Te weten, door u woort ende Geest, in de herten der uytverkorenen, ende door uwe Almogentheyt in ’t beschutten uwer kercke, ende in ’t straffen van de vervolgers der selver. And. Ghy sult heerschen .
Psalmen 110:2
T.w. der vyanden uwer kercke. Want die de kercke vervolgt, die vervolgt Christum selve. Actor. 9.4.
3 U volck sal seer gewillich zijn op den dach uwer heyrkracht, in heylige cieragien: uyt de baer-moeder des dageraets sal u de dauw uwer jeucht zijn.
Psalmen 110:3
Hebr. u volck der gewillicheden . Dat is, ’tsal zijn een volck van groote gewillicheyt, of, vol gewillicheyt, te weten, om het Euangelium aen te nemen, ende om u, ô Heere Iesu Christe , te dienen, Ia ’tsal, by maniere van spreken, de gewillicheyt selve zijn. siet Actor. 2.41. Rom. 12.1. ende Psal. 119.108. Exo. 25.2. Ende verstaet hier door u volck , de uytverkorene, of geloovige.
Psalmen 110:3
Dat is, als ghy de krachtige predicatie des H. Euangelij , door d’Apostelen, mitsgaders vele andere verkondigers des selven, sult uytsenden, om de werelt ende den Duyvel te overwinnen, ende veel schapen in den waren schaepstal te brengen. Siet Rom. 1.16. 2.Corin. 10.4, 5. Apocal. 6.2.
Psalmen 110:3
Hebr. in de schoonheden , of vercierselen der heylicheyt , of, in heyligen cieraet , D. in heylicheyt des levens, ende allerley Christelicke deuchden, die uyt het geloove her-voor komen. Tis een gelijckenisse genomen van de Priesters des Ouden Testaments, die cierlicke ende heylige kleederen aentrocken, als sy den Levitischen Godtsdienst verrichten souden. And. In de heerlickheden des heylichdoms , of, in het cierlicke heylichdom . Dat is, in den schoonen Tempel: met welcke woorden de kercke Godes dickwils beduyt wort.
Psalmen 110:3
D. uwe kinderen sullen u geboren worden, als de dauw uyt de baer-moeder des dageraets. Gelijck de dauw in den dageraedt, als uyt eene baer-moeder her-voor-komt ende geboren wort, ende ’t gras met ontelbare dropkens begiett, ende lieflick bevochticht: Alsoo sal het eerste licht der predicatie des H. Euangelij , als een dauw, ontallicke vele herten der uytverkorenen begieten ende bevochtigen, ende de selve geestelicker wijse baren. siet Ioh. 3.5. alwaer de Heere Christus den H. Geest vergelijckt by water, door ’t welcke de aerde bevochticht ende vruchtbaer gemaeckt wort. Anders, ’t sal u van de baer-moeder des dageraets af, een dauw van uwe jeucht wesen . sommige, so oude als nieuwe leeraers, verstaen dese woorden van de eeuwige geboorte des Soons van den Vader, gesproken by gelijckenisse, genomen van menschelicke geboorte, ende settent over: uyt de baer-moeder voor den dageraet is u de dauw uwer geboorte . Andere verstaen’t van de mensch-werdinge onses Heeren Christi , ende sijne geboorte uyt de maget Maria.
4 De HEERE heeft gesworen, ende ’t en sal hem niet berouwen, Ghy zijt Priester in nae de ordeninge Melchizedeks.
Psalmen 110:4
Siet over desen Psalm, insonderheyt over dit vierde vs, het sevende capittel des briefs tot de Hebreen.
Psalmen 110:4
Of, weest Priester , of, ghy sult Priester wesen .
Psalmen 110:4
Te weten, die hem selven sal offeren, op den altaer des kruyces, tot versoeninge aller der gener, die in hem gelooven. Hebr. 5.9. ende c. 9. ende c. 10.
eeuwicheyt,
Psalmen 110:4
Of, nae de wijse , of, gelijckheyt Melchizedeks , die noch begin der dagen, noch eynde des levens en hadde: Item, Gelijck Melchizedek een Coninck, ende oock een Priester geweest is, Genes. 14.18. alsoo oock Iesus Christus , wiens voorbeelt Melchizedek geweest is.
5 De Heere is aen uwe rechterhant: hy sal Coningen verslaen ten dage sijnes toorns.
Psalmen 110:5
T.w. de Heere Iesus Christus , die tot uwer rechterhant geseten is: ende alsoo spreeckt hier nu David Godt den Vader aen: ofte, hy spreeckt het volck Godes aen, het selve belovende, dat Christus de Heere haer sal bystaen, ende verdedigen, als Psal. 16.8. ende 109.31.
Psalmen 110:5
Hebr. Hy heeft Koningen verslagen , voor, hy sal Koningen verslaen . Eene Prophetische wijse van spreken.
Psalmen 110:5
Verst. hier sulcke Coningen ende Princen, die haer tegen Christum setten, ende sijne kercke vervolgen, als Psal. 2.9, 12.
Psalmen 110:5
Hebr. doorsteken .
Psalmen 110:5
D. Ten tijde wanneer Godt bestemt heeft, dat sijn toorn sal uyt-bersten.
6 Hy sal recht doen onder de heydenen, vol doode lichamen maken: hy sal verslaen den genen die ’t hooft is over een groot lant.
Psalmen 110:6
D. hy sal de vervolgers sijnes volcx straffen.
hy sal ’t
Psalmen 110:6
T.w. sijner vyanden, die in den slach sullen omme-komen. Vergel. Psal. 45. op v 5.
Psalmen 110:6
Sommige verstaen door dese woorden den Antichrist, heerschende over vele landen: Ia den Duyvel selfs: Andere duydent op de boose Regeerders in’t gemeen.
7 Hy sal op den wech uyt de beke drincken: daerom sal hy het hooft om hooge heffen.
Psalmen 110:7
Dat is, hy sal uyt den drinckbeker van Godts toorn drincken, ende alsoo in sijne heerlickheyt ingaen. alsoo dat hier de staet sijner vernederinge, ende verhooginge t’samen gevoecht worden. Ofte, hy wil seggen, Christus sal de victorie over de vyanden sijner kercke soo lange vervolgen, tot dat hyse verslagen, ofte te niete sal gebracht hebben: Ende dit sal hy met sulcken eernst ende yver doen, dat hy den tijt niet nemen sal, om lange te rusten, ende sich met spijse ende dranck te verquicken: Maer hy sal sijnen dorst lesschen met het water uyt de beken, die hy by den wech in het vervolgen sijner vyanden, vinden sal. Dit is by gelijckenisse gesproken, zijnde dit de sin deser woorden in ’t korte, Christus sal sich sijne vyanden volkomelick onderwerpen, ende sijn volck uyt hare handen verlossen. Vergelijckt hier mede de historie van Gideon, Iud. 7. ven 4, 5, 6, 7, etc.
Psalmen 110:7
D. Hy ) Te weten, Christus . sal na sijne doot verrijsen, ende tot de hoochste heerlickheyt verhoocht worden. Siet Philip. 2. ven 8, 9.
In desen Psalm (zijnde een kort begrijp des gantschen Euangeliums ) spreeckt David van de beroepinge Iesu Christi tot het geestelicke Koninckrijcke sijner gemeynte, ende sijn eeuwigh Priesterdom: Te gelijcke stelt hy voor oogen, de geweldige overwinninge over sijne vyanden, ende sijne triumphe over deselve.
1 EEn Psalm Davids. De HEERE heeft tot mijnen Heere gesproken: Sitt tot mijner rechter hant, tot dat ick uwe vyanden gesett sal hebben tot een voetbanck uwer voeten.
Psalmen 110:1
T.w. Godt de Vader.
Psalmen 110:1
D. tot Christum , den welcken David hier sijnen Heere noemt. Want Christus is de sone Davids na den vleesche, maer Davids Heere, ten aensien dat hy een waerachtigh Godt is met Godt den Vader ende Heyligen Geest, ende een Heere aller menschen, doch insonderheyt sijner uytverkorenen. Siet Matth. 22.43, 45. Marc. c. 12. ver s 36. Luce c. 20. ver s 42. Actor. c. 2. ver s 34. Hebr. 1.13.
Psalmen 110:1
T.w. in sijnen eeuwigen raet, den welcken hy ons tot sijner tijt heeft geopenbaert ende verkondigen laten.
Psalmen 110:1
Dat is, heerscht in heerlickheyt ende majesteyt, in den hemel, ende op de aerde, 1.Cor. 15.25. Hebr. c. 1. vers en 3, 13. ende 8.1. ende 10. vers en 12, 13. Ephes. cap. 1. ver s 20, et c. Dese maniere van spreken is genomen van de Koningen, die aen hare rechter hant setten diese willen eere aendoen. Siet 1.Reg. 2.19. ende Psalm 45.10.
Psalmen 110:1
De sin is, tot dat ick uwe vyanden (Te weten, de vervolgers der Kercke, ja de doot selve, 1.Corinth. 15.24, 26.) u sal onderworpen hebben. Hier uyt en kan men geensins besluyten, dat Christus geen eeuwigh Koninckrijcke hebben en soude, of schoon de maniere van de bedieninge des Rijcks Christi , soodanigh als die nu is, ten jonghsten dage met het laetste oordeel sal ophouden: want als dan en sullender geen vyanden meer zijn, die de Kercke Christi sullen kunnen schaden, 1.Corinth. 15.24, 28. Siet d’aenteeckeninge Genes. cap. 28. op ver s 15.
2 De HEERE sal den scepter uwer sterckte senden uyt Zion, [seggende ] Heerscht in ’t midden uwer vyanden.
Psalmen 110:2
In het eerste ver s heeft David ’t volck Godes aengesproken: hier spreeckt hy nu Christum aen.
Psalmen 110:2
Of, uwen stercken scepter : ofte, de roede , ofte, staf uwer sterckte : Te weten, de verkondinge des Heyligen Euangelij , daer door de Heylige Geest krachtelick in de herten der uytverkorenen werckt. Siet Rom. 1.16.
Psalmen 110:2
O Christe .
Psalmen 110:2
T.w. in de gantsche werelt.
Psalmen 110:2
Verstaet dit alsoo, dat het Euangelium eerst te Ierusalem ende in het Ioodsche lant moeste gepredickt werden, ende van daer voort uytgespreyt werden door de gantsche werelt, Iesa. 2.3. Mich. 4.2. Actor. cap. 1. ver s 8.
Psalmen 110:2
Te weten, door u Woort ende Geest, in de herten der uytverkorenen, ende door uwe Almogentheyt in ’t beschutten uwer Kercke, ende in ’t straffen van de vervolgers der selver. And. Ghy sult heerschen .
Psalmen 110:2
Te weten, der vyanden uwer Kercke. Want die de Kercke vervolght, die vervolght Christum selve, Actor. cap. 9. ver s 4.
3 U volck sal seer gewilligh zijn op den dagh uwer heyrkracht, in heylige cieragien: uyt de baermoeder des dageraets sal u de dauw uwer jeught zijn.
Psalmen 110:3
Hebr. u volck der gewilligheden : Dat is, ’t sal zijn een volck van groote gewilligheyt, ofte, vol gewilligheyt, te weten, om het Euangelium aen te nemen, ende om u, O Heere Iesu Christe , te dienen, Ia het sal, by maniere van spreken, de gewilligheyt selve zijn. Siet exod. 25.2. Psalm 119.108. Actor. 2.41. ende Rom. 12.11. Ende verstaet hier door u volck , de uytverkorene, of geloovige.
Psalmen 110:3
D. als ghy de krachtige predicatie des Heyligen Euangelij , door d’Apostelen, mitsgaders vele andere verkondigers des selven, sult uytsenden, om de werelt ende den duyvel te overwinnen, ende veel schapen in den waren schaepstal te brengen. siet Rom. cap. 1. ver s 16. 2.Corinth. cap. 10. vers en 4, 5. Apocal. cap. 6. ver s 2.
Psalmen 110:3
Hebr. in de schoonheden , ofte, verſierselen der heyligheyt , ofte, in heyligen ſieraet , Dat is, in heyligheyt des levens, ende allerley Christelicke deughden, die uyt het geloove hervoor komen. ’t Is een gelijckenisse genomen van de Priesters des Ouden Testaments, die cierlicke ende heylige kleederen aentrocken, als sy den Levitischen Godtsdienst verrichten souden. Anders, In de heerlickheden des heylighdoms , ofte, in het ſierlicke heylighdom , Dat is, in den schoonen tempel: met welcke woorden de Kercke Godes dickwils beduydt wort.
Psalmen 110:3
Dat is, uwe kinderen sullen u geboren worden, als de dauw uyt de baermoeder des dageraets. Gelijck de dauw in den dageraet, als uyt eene baermoeder hervoor komt ende geboren wort, ende het gras met ontelbare dropkens begiett, ende lieflick bevochtight: Alsoo sal het eerste licht der predicatie des Heyligen Euangelij , als een dauw, ontallicke vele herten der uytverkorenen begieten ende bevochtigen, ende deselve geestelicker wijse baren. siet Ioan. cap. 3. ver s 5. alwaer de Heere Christus den Heyligen Geest vergelijckt by water, door ’t welcke de aerde bevochtight ende vruchtbaer gemaeckt wort. Anders, ’t sal u van de baermoeder des dageraets af, een dauw van uwe jeught wesen . Sommige, soo oude als nieuwe Leeraers, verstaen dese woorden van de eeuwige geboorte des Soons van den Vader, gesproken by gelijckenisse, genomen van menschelicke geboorte, ende setten’t over: Uyt de baermoeder voor den dageraet is u de dauw uwer geboorte . Andere verstaen’t van de menschwerdinge onses Heeren Christi , ende sijne geboorte uyt de maget Maria.
4 De HEERE heeft gesworen, ende ’t en sal hem niet berouwen, Ghy zijt Priester in eeuwigheyt, na de ordeninge Melchizedeks.
Psalmen 110:4
Siet over desen Psalm, insonderheyt over dit vierde ver s, het sevende Capittel des briefs tot de Hebreen.
Psalmen 110:4
Ofte, weest Priester , ofte, ghy sult Priester wesen .
Psalmen 110:4
Te weten, die hemselven sal offeren, op den altaer des kruyces, tot versoeninge aller der gener, die in hem gelooven, Hebr. cap. 5. ver s 9. ende capp. 9. 10.
Psalmen 110:4
Ofte, na de wijse , ofte, gelijckheyt Melchizedeks , die noch begin der dagen, noch eynde des levens en hadde: Item, gelijck Melchizedek een Koningh, ende oock een Priester geweest is, Genes. cap. 14. ver s 18. alsoo oock Iesus Christus , wiens voorbeelt Melchizedek geweest is.
5 De Heere is aen uwe rechter hant: hy sal Koningen verslaen ten dage sijnes toorns.
Psalmen 110:5
T.w. de Heere Iesus Christus , die tot uwer rechter hant geseten is: ende alsoo spreeckt hier nu David Godt den vader aen: ofte, hy spreeckt het volck Godes aen, het selve beloovende, dat Christus de Heere haer sal bystaen, ende verdedigen, als Psalm 16. ver s 8. ende 109.31.
Psalmen 110:5
Hebr. hy heeft Koningen verslagen , voor, hy sal Koningen verslaen . Eene Prophetische wijse van spreken.
Psalmen 110:5
Verstaet hier sulcke Koningen ende Princen, die haer tegen Christum setten, ende sijne Kercke vervolgen, als Psalm 2. vers en 9, 12.
Psalmen 110:5
Hebr. doorsteken .
Psalmen 110:5
D. ten tijde wanneer Godt bestemt heeft, dat sijn toorn sal uytbersten.
6 Hy sal recht doen onder de Heydenen, vol doode lichamen maken: hy sal verslaen den genen die ’t hooft is over een groot lant.
Psalmen 110:6
Dat is, hy sal de vervolgers sijnes volcks straffen.
hy sal ’t
Psalmen 110:6
T.w. sijner vyanden, die in den slagh sullen ommekomen. Vergelijckt Psalm 45. op ver s 5.
Psalmen 110:6
Sommige verstaen door dese woorden den Antichrist, heerschende over vele landen: ja den duyvel selfs: Andere duyden’t op de boose regeerders in’t gemeen.
7 Hy sal op den wegh uyt de beke drincken: daerom sal hy het hooft om hooge heffen.
Psalmen 110:7
Dat is, hy sal uyt den drinckbeker van Godts toorn drincken, ende alsoo in sijne heerlickheyt ingaen. Alsoo dat hier de staet sijner vernederinge, ende verhooginge t’samen gevoeght worden. Ofte, hy wil seggen, Christus sal de victorie over de vyanden sijner Kercke soo lange vervolgen, tot dat hyse verslagen, ofte te niete sal gebracht hebben: Ende dit sal hy met sulcken ernst ende yver doen, dat hy den tijt niet nemen sal, om lange te rusten, ende sich met spijse ende dranck te verquicken: maer hy sal sijnen dorst lesschen met het water uyt de beken, die hy by den wegh in het vervolgen sijner vyanden, vinden sal. Dit is by gelijckenisse gesproken, zijnde dit de sin deser woorden in ’t korte, Christus sal sich sijne vyanden volkomelick onderwerpen, ende sijn volck uyt hare handen verlossen. Vergelijckt hier mede de historie van Gideon, Iudic. cap. 7. vers en 4, 5, 6, 7, et c.
Psalmen 110:7
D. hy T.w. Christus , sal na sijne doot verrijsen, ende tot de hooghste heerlickheyt verhooght worden. siet Philip. cap. 2. vers en 8, 9.
