1 Iudas Machabeus vergadert een leger om de wreetheyt Antiochi tegen te staen. 6 Doet den vyanden grooten afbreuck. 9 Nicanor wort met een leger tegen hem gesonden. 11 die de kooplieden noodicht om de Ioden, die hy krijgen soude, tot slaven te koopen. 16 Iudas vermaent sijn volck tot kloeckmoedicheyt. 22 stelt sijn volck in slagh-orden. 24 slaet de vyanden. 27 ende krijght grooten buyt, daer van hy de krancke ende arme mede deelt. 30 Desgelijcks verslaet hy oock het leger van Timotheus ende Bacchides . 32 als oock van Philarches . 33 Callisthenes wort verbrandt. 35 Nicanor vlucht, ende komt weder tot Antiochien .
1 ENde Iudas de Machabeer, ende die met hem waren, heymelick inde vlecken inkomende, riepen hare bloedt-verwanten tot haer: ende die in de Ioodsche Religie gebleven waren tot haer nemende, vergaderden ses duysent mannen.
2 Ende riepen den Heere aen, dat hy soude willen sien op het volck dat van alle overlastet was, ende dat hy hem wilde ontfermen over den Tempel, die van de Godtloose menschen ontheylight was.
3 Ende dat hy hem erbarmen wilde over de stadt, die nu verdorven was, ende tot der aerde toe geslechtet soude worden, ende dat hy al het bloedt, dat tot hem riep, soude willen verhooren.
4 Ende dat hy soude willen gedencken aen het onrechtveerdigh ombrengen van de onnoosele kleyne kinderen: ende dat hy om de lasteringen, die tegen sijnen name geschiet waren, wilde betoonen sijnen haet tegen de boosheyt.
5 Ende als [Iudas ] Machabeus een leger opgerecht hadde, wierdt hy nu onverdraeghlijck voor de Heydenen, alsoo de toorne Godts in barmherticheyt was verandert.
6 De steden ende vlecken, haer onverwacht overkomende, stack hy in brandt, ende nam de welgelegene plaetsen in, ende bracht niet weynige van de vyanden op de vlucht.
7 Ende hy nam voornamelijck de nachten waer, tot een behulp van sodanige lagen: ende de sprake van sijne dapperheyt verspreyde haer allesins.
8 Ende Philippus siende dat dese man allenskens tot grooten voortganck quam, ende dat hy dickwils in voorspoet toenam, schreef aen Ptolomeum den Oversten van Celosyrien ende Phenicien, dat hy de saecken des Conincks soude te hulpe komen.
9 Dese verkoos terstont Nicanorem den sone van Patroclus, een van de voornaemste vrienden, ende sondt hem, stellende onder hem niet minder als twintigh duysent mannen uyt allerley natien, om het gantsche Iodische volck uyt te roeyen: ende heeft hem by gevoeght Gorgiam, eenen man die een Overste was, goede ervaringe hebbende in krijghs-saken.
10 Nicanor nu hadde den Coninck belooft de schattinge die hy den Romeynen schuldigh was, zijnde twee duysent talenten, uyt de gevangene Ioden te vervullen.
11 Ende hy sondt terstont na de zee-steden, haer noodende om Ioodsche slaven te koopen, belovende dat hy tnegentigh slaven soude geven om een talent: niet verwachtende de straffe die hem soude overkomen van den Almachtigen.
12 Ende Iudas was verwittight van den aentocht van Nicanor:
13 Ende als hy aen de gene, die met hem waren, verklaert hadde dat het leger daer was gekomen, soo vreesden sy, ende en vertrouwden niet op de gerechtigheyt Godts, maer zijn herwaerts ende derwaerts gevloden, ende verlieten de plaetse.
14 Ende andere verkochten alles was overgelaten was: ende met eenen baden sy den Heere, dat hy soude willen verlossen de gene die van den godtloosen Nicanor, eer sy by een quamen, verkocht waren.
15 Ende so hy het niet en dede om haren ’t wille, dat hy het wilde doen om de verbonden, die hy met hare vaderen gemaeckt hadde, ende om dat sy na sijnen eerweerdigen ende voor-treflicken name genoemt waren.
16 Ende [Iudas ] Machabeus vergadert hebbende die by hem waren, ses duysent in ’t getal, vermaende haer dat’se om der vyanden wille niet en wilden verslagen zijn, ende dat’se niet en wilden vreesen de groote menichte der Heydenen, die onrechtveerdelick tegen haer quamen: maer dat’se wilden kloeckmoedelick strijden, haer selven voor oogen stellende de smaetheyt die sy onrechtveerdelick volbracht hadden tegen de heylige plaetse:
17 Ende de mishandelinge tegen de stadt, die van haer bespottet was: ende oock de verbrekinge der regeringe die by hare voor-ouders geweest was.
18 Ende hy seyde, Dese vertrouwen op hare wapenen ende stouticheyt, maer wy vertrouwen op den Almachtigen Godt, die machtigh is dese die tegen ons komen, ende oock de geheele werelt, met eenen wenck ter neder te werpen.
19 Ende hy verhaelde haer de hulpe die aen hare voor-ouders geschiedt was, ende hoe dat de hondert ende vijf-en-tachtentich duysent onder Sennacherim omgebracht waren.
20 Ende den slagh die in Babylonien tegen de Galaten gedaen was, hoe dat alle die tot noodt-weere gekomen waren, maer acht duysent en waren, met vyer duysent Macedoniers, ende als de Macedoniers begonden twijfelmoedigh te worden, dat die acht duysent, hondert ende twintigh duysent hebben omgebracht, door de hulpe die haer van den Hemel geschiedde, ende dat sy groot voordeel verkregen.
21 Waer mede hy haer stoutmoedigh gemaeckt hebbende, ende bereyt om voor de Wetten ende het vader-landt te sterven,
22 Heeft hy sijn krijghs-volck in vier hoopen gestelt, ende sijne broeders geordineert tot leyders van elcke slagh-orden, [namelick ] Symon, ende Ioseph, ende Ionathan, stellende onder elck van haer duysent ende vijf hondert mannen, ende daer-en-boven oock Eleazarum.
23 Ende als hy haer voorgelesen hadde het heyligh boeck, ende haer tot een lose gegeven hadde, DOOR DE HULPE GODTS , hy selve zijnde leyder van de eerste slach-ordre, leverde Nicanor slag.
24 Ende alsoo de Almachtige met haer streedt, versloegen sy van de vyanden over de negen duysent, ende verwondden ende verminckten het meestendeel van Nicanors krijghs-volck: ende dwongen’se alle te vluchten.
25 Ende kregen het gelt van de gene die gecomen waren om haer te koopen: ende langen tijdt haer vervolght hebbende, quamen’se weder, also’se door den tijdt belet waren.
26 Want het was de [dagh ] voor den Sabbath: om welcker oorsaecke wille sy haer niet langer na en liepen.
27 Ende als sy de wapenen versamelt, ende den vyanden den roof uytgetrocken hadden, hielden sy den Sabbath: ende sy danckten ende loofden den Heere seer, die haer behouden hadde tot dien dagh toe, welcke het beginsel was der barmhertigheydt, die over haer druypte.
28 Ende na den Sabbath deelden sy uyt aen de krancke, ende aen de weduwen, ende aen de weesen van den buyt, ende het overige deelden sy onder haer selven ende onder hare knechten.
29 Ende als sy dese dingen verricht hadden, hielden sy eenen gemeynen bid-dagh, ende baden den barmhertigen Heere, dat hy tot den eynde toe sijne dienstknechten soude willen genadigh zijn.
30 Ende hare macht te samen gebracht hebbende, vernielden sy van de gene die by Timotheus ende Bacchides waren, over de twintigh duysent, ende veroverden seer geluckelick de hooge sterckten, ende deelden eenen grooten buyt, maeckende gelijcke gedeelten voor haer, ende voor de krancke, ende de weesen, ende de weduwen, ende oock voor de oude luyden.
31 Ende hare wapenen versamelt hebbende, stelden sy die alle sorghvuldelick in gelegene plaetsen: ende het overige van den buyt brachten sy te Ierusalem.
32 Ende sy versloegen oock Philarchen, die by Timotheus was, een seer godtloos man, ende die den Ioden veel droefheyt aengedaen hadde.
33 Ende als sy in ’t vaderlandt eenen danck-dagh hielden over de overwinninge, hebben sy Callisthenem, die de heylige poorten in brandt hadde gesteken, vluchtende in een huysken, verbrandt: ende [alsoo ] heeft hy den verdienden loon sijner godtloosheydt verkregen.
34 Ende die over-godtloose Nicanor, die duysent koop-luyden by een hadde gebracht om de Ioden aen haer te verkoopen,
35 Vernedert zijnde van de gene, die na sijne achtinge de minste waren, door de hulpe des Heeren, leyde sijne heerlicke kleedinge af, ende hemselven eensaem makende, vluchtede door de Midde-landsche zee, gelijck een slave die [sijnen heere ] ontloopt, ende quam tot Antiochien, boven alles geluckich zijnde na het verlies van sijn leger.
36 Ende hy, die aengenomen hadde den Romeynen de schattinge te betalen uyt de gevangene die hy te Ierusalem soude krijgen, verkondighde dat de Ioden Godt tot eenen voor-vechter hadden: ende dat op dese wijse de Ioden niet en konnen gewondet worden, omdat sy navolgen de Wetten die van hem geordineert zijn.
1 Iudas Machabeus vergadert een leger om de wreetheyt Antiochi tegen te staen. 6 Doet den vyanden grooten afbreuck. 9 Nicanor wort met een leger tegen hem gesonden. 11 die de Kooplieden noodight om de Ioden, die hy krijgen soude, tot slaven te koopen. 16 Iudas vermaent sijn volck tot kloeckmoedigheyt. 22 stelt sijn volck in slagh-orden. 24 slaet de vyanden. 27 ende krijght grooten buyt, daer van hy de krancke ende arme mede deelt. 30 desgelijcks verslaet hy oock het leger van Timotheus ende Bacchides . 32 als oock van Philarches . 33 Callisthenes wort verbrant. 35 Nicanor vlucht, ende komt weder tot Antiochien .
1 ENde Iudas de Machabeer, ende die met hem waren, heymelick in de vlecken inkomende, riepen hare bloetverwanten tot haer: ende die in de Ioodsche religie gebleven waren tot haer nemende, vergaderden ses duysent mannen.
2 Ende riepen den Heere aen, dat hy soude willen sien op het volck dat van alle overlastet was, ende dat hy hem wilde ontfermen over den tempel, die van de godtloose menschen ontheylight was.
3 Ende dat hy hem erbarmen wilde over de stadt, die nu verdorven was, ende tot der aerde toe geslechtet soude worden, ende dat hy al het bloet, dat tot hem riep, soude willen verhooren.
4 Ende dat hy soude willen gedencken aen het onrechtveerdigh ombrengen van de onnoosele kleyne kinderen: ende dat hy om de lasteringen, die tegen sijnen name geschiet waren, wilde betoonen sijnen haet tegen de boosheyt.
5 Ende als [Judas ] Machabeus een leger opgerecht hadde, wiert hy nu onverdraeghlick voor de Heydenen, alsoo de toorne Godts in barmhertigheyt was verandert.
6 De steden ende vlecken, haer onverwacht over komende, stack hy in brant, ende nam de welgelegene plaetsen in, ende bracht niet weynige van de vyanden op de vlucht.
7 Ende hy nam voornamelick de nachten waer, tot een behulp van soodanige lagen: ende de sprake van sijne dapperheyt verspreyde haer allesins.
8 Ende Phillippus siende dat dese man allenghskens tot grooten voortgangh quam, ende dat hy dickwils in voorspoet toenam, schreef aen Ptolomeum den Oversten van Celosyrien ende Phenicien, dat hy de saken des Koninghs soude te hulpe komen.
9 Dese verkoos terstont Nicanorem den sone van Patroclus, een van de voornaemste vrienden, ende sondt hem, stellende onder hem niet minder als twintigh duysent mannen uyt allerley natien, om het gantsche Iodische volck uyt te roeijen: ende heeft hem by gevoeght Gorgiam, eenen man die een Overste was, goede ervaringe hebbende in krijghs-saken.
10 Nicanor nu hadde den Koningh belooft de schattinge die hy den Romeynen schuldigh was, zijnde twee duysent talenten, uyt de gevangene Ioden te vervullen.
11 Ende hy sondt terstont na de zeesteden, haer noodende om Ioodsche slaven te koopen, beloovende dat hy negentigh slaven soude geven om een talent: niet verwachtende de straffe die hem soude over komen van den Almachtigen.
12 Ende Iudas was verwittight van den aentocht van Nicanor:
13 Ende als hy aen de gene, die met hem waren, verklaert hadde dat het leger daer was gekomen, soo vreesden sy, ende en vertrouwden niet op de gerechtigheyt Godts, maer zijn herwaerts ende derwaerts gevloden, ende verlieten de plaetse.
14 Ende andere verkochten alles wat over gelaten was: ende met eenen baden sy den Heere, dat hy soude willen verlossen de gene die van den godtloosen Nicanor, eer sy by een quamen, verkocht waren.
15 Ende soo hy het niet en dede om harent wille, dat hy het wilde doen om de verbonden, die hy met hare vaderen gemaeckt hadde, ende om dat sy na sijnen eerweerdigen ende voortreflicken name genoemt waren.
16 Ende [Judas ] Machabeus vergadert hebbende die by hem waren, ses duysent in ’t getal, vermaende haer datse om der vyanden wille niet en wilden verslagen zijn, ende datse niet en wilden vreesen de groote menighte der Heydenen, die onrechtveerdelick tegen haer quamen: maer datse wilden kloeckmoedelick strijden, haer selven voor oogen stellende de smaetheyt die sy onrechtveerdelick volbracht hadden tegen de heylige plaetse:
17 Ende de mishandelinge tegen de stadt, die van haer bespottet was: ende oock de verbrekinge der regeeringe die by hare voorouders geweest was.
18 Ende hy seyde, Dese vertrouwen op hare wapenen ende stoutigheyt, maer wy vertrouwen op den Almachtigen Godt, die machtigh is dese die tegen ons komen, ende oock de geheele werelt, met eenen wenck ter neder te werpen.
19 Ende hy verhaelde haer de hulpe die aen hare voorouders geschiet was, ende hoe dat de hondert ende vijf en tachtentigh duysent onder Sennacherim omgebracht waren.
20 Ende den slagh die in Babylonien tegen de Galaten gedaen was, hoe dat alle die tot nootweere gekomen waren, maer acht duysent en waren, met vier duysent Macedoniers, ende als de Macedoniers begonden twijffelmoedigh te worden, dat die acht duysent, hondert ende twintigh duysent hebben omgebracht, door de hulpe die haer van den hemel geschiedde, ende dat sy groot voordeel verkregen.
21 Waer mede hy haer stoutmoedigh gemaeckt hebbende, ende bereyt om voor de wetten ende het vaderlant te sterven,
22 Heeft hy sijn krijghsvolck in vier hoopen gestelt, ende sijne broeders geordineert tot leyders van elcke slagh-orden, [namelick ] Simon, ende Ioseph, ende Ionathan, stellende onder elck van haer duysent ende vijf hondert mannen, ende daer en boven oock Eleazarum.
23 Ende als hy haer voorgelesen hadde het heyligh boeck, ende haer tot een loose gegeven hadde, DOOR DE HULPE GODTS , hy selve zijnde leyder van de eerste slagh-ordre, leverde Nicanor slagh.
24 Ende alsoo de Almachtige met haer streedt, versloegen sy van de vyanden over de negen duysent, ende verwondden ende verminckten het meesten deel van Nicanors krijghsvolck: ende dwongense alle te vluchten.
25 Ende kregen het gelt van de gene die gekomen waren om haer te koopen: ende langen tijt haer vervolght hebbende, quamense weder, alsoose door den tijt belet waren.
26 Want het was de [dagh ] voor den Sabbath: om welcker oorsake wille sy haer niet langer na en liepen.
27 Ende als sy de wapenen versamelt, ende den vyanden den roof uytgetrocken hadden, hielden sy den Sabbath: ende sy danckten ende loofden den Heere seer, die haer behouden hadde tot dien dagh toe, welcke het beginsel was der barmhertigheyt, die over haer druypte.
28 Ende na den Sabbath deelden sy uyt aen de krancke, ende aen de weduwen, ende aen de weesen van den buyt, ende het overige deelden sy onder haer selven ende onder hare knechten.
29 Ende als sy dese dingen verricht hadden, hielden sy eenen gemeynen biddagh, ende baden den barmhertigen Heere, dat hy tot den eynde toe sijne dienstknechten soude willen genadigh zijn.
30 Ende hare macht te samen gebracht hebbende, vernielden sy van de gene die by Timotheus ende Bacchidus waren, over de twintigh duysent, ende veroverden seer geluckelick de hooge sterckten, ende deelden eenen grooten buyt, makende gelijcke gedeelten voor haer, ende voor de krancke, ende de weesen, ende de weduwen, ende oock voor de oude lieden.
31 Ende hare wapenen versamelt hebbende, stelden sy die alle sorghvuldelick in gelegene plaetsen: ende het overige van den buyt brachten sy te Ierusalem.
32 Ende sy versloegen oock Philarchen, die by Timotheus was, een seer godtloos man, ende die den Ioden veel droefheyt aen gedaen hadde.
33 Ende als sy in het vaderlant eenen danckdagh hielden over de overwinninge, hebben sy Callisthenem, die de heylige poorten in brant hadde gesteken, vluchtende in een huysken, verbrant: ende [alsoo ] heeft hy den verdienden loon sijner godtloosheyt verkregen.
34 Ende die overgodtloose Nicanor, die duysent kooplieden by een hadde gebracht om de Ioden aen haer te verkoopen,
35 Vernedert zijnde van de gene, die na sijne achtinge de minste waren, door de hulpe des Heeren, leyde sijne heerlicke kleedinge af, ende hemselven eensaem makende, vluchtede door de middelantsche zee, gelijck een slave die [sijnen heere ] ontloopt, ende quam tot Antiochien, boven alles geluckigh zijnde na het verlies van sijn leger.
36 Ende hy, die aengenomen hadde den Romeynen de schattinge te betalen uyt de gevangene die hy te Ierusalem soude krijgen, verkondighde dat de Ioden Godt tot eenen voorvechter hadden: ende dat op dese wijse de Ioden niet en konnen gewondet worden, om dat sy navolgen de wetten die van hem geordineert zijn.
