Abimelech, Gideons sone, beweegt door sijne vrienden die van Sichem, dat sy hem tot Coninck op werpen, ende met gelt versien, v. 1, etc. Hy vermoort sijne 70 broederen, 5. Iotham, de joncxste, overgebleven zijnde, stelt Abimelech ende den Sichemiten, terwijlen sy hem Coninck maeckten, door een aerdige gelijckenisse voor oogen, wat sy deden, ende hoe sy t’samen daer over varen souden, 7. na drie jaeren ontstaetter oproer ende krijch tusschen de Sichemiten ende Abimelech, 22. Die Sichem bekrijcht, wint, ende verstoort, 43. Ende den toren te Sichem, (daer’t volck op gevlucht was) in brant steeckt, 47. Wint oock Thebez, 50. maer als hy den toren met het volck meynde in brant te steken, werpt hem eene vrouwe van boven sijne herssen-panne in stucken, ende wort voorts van sijnen wapen-drager doorsteken, 52.
1 ABimelech nu, de sone van Ierubbaal, ginck henen nae Sichem, tot de broeders sijner moeder: ende hy sprack tot hen, ende tot het gantsche geslachte van den huyse des vaders sijner Moeder, seggende:
2 Spreeckt doch voor de ooren aller burgeren van Sichem; Wat is u beter; dat tseventich mannen, alle sonen Ierubbaals, over u heerschen, ofte dat een man over u heersche? Gedenckt oock, dat ick u been ende u vleesch ben.
3 Doe spraken de broeders sijner moeder van hem, voor de ooren aller burgeren van Sichem, alle de selve woorden: ende haer herte neygde sich na Abimelech; want sy seyden; Hy is onse broeder.
4 Ende sy gaven hem tseventich silverlingen, uyt den huyse van Baal-Berith: ende Abimelech huerde daer mede ydele ende lichtveerdige mannen, die hem navolgden.
5 Ende hy quam in sijns vaders huys tot Ophra, ende doodde sijne broederen, de sonen Ierubbaals, tseventich mannen, op eenen steen: doch Iotham, Ierubbaals jongste soon, wert overgelaten, want hy hadde sich versteken.
6 Doe vergaderden sich alle burgeren van Sichem, ende het gantsche huys van Millo, ende gingen henen ende maeckten Abimelech ten Coninck: by de hooge eycke, die by Sichem is.
7 Als sy dit Iotham aenseyden, so ginck hy henen, ende stont op de hoochte des berchs Gerizim, ende verhief sijne stemme, ende riep: ende hy seyde tot hen; Hoort nae my, ghy burgeren van Sichem, ende Godt sal nae ulieden hooren.
8 De boomen gingen eens henen, om eenen Coninck over hen te salven: ende sy seyden tot den olijfboom; Weest ghy Coninck over ons.
9 Maer de olijfboom seyde tot hen; Soude ick mijne vetticheyt verlaten, die Godt ende de menschen in my prijsen? ende soude ick henen gaen om te sweven over de boomen?
10 Doe seyden de boomen tot den vijgeboom: Komt ghy, weest Koninck over ons.
11 Maer de vijgeboom seyde tot hen; Soude ick mijne soeticheyt ende goede vrucht verlaten? ende soude ick henen gaen om te sweven over de boomen?
12 Doe seyden de boomen tot den wijnstock: Komt ghy, weest Koninck over ons.
13 Maer de Wijnstock seyde tot hen; Soude ick mijnen most verlaten, die Godt ende menschen vrolick maeckt? ende soude ick henen gaen om te sweven over de boomen?
14 Doe seyden alle de boomen tot den doornenbosch: Komt ghy, weest Koninck over ons.
15 Ende de doornenbosch seyde tot de boomen; Indien ghy my in der waerheyt tot eenen Koninck over u salft, so komt, vertrouwt u onder mijne schaduwe: maer indien niet, so gae vyer uyt den doornenbosch, ende verteere de cederen des Libanons.
16 Also nu, indien ghy ’t in waerheyt ende oprechticheyt gedaen hebt, dat ghy Abimelech Koninck gemaeckt hebt, ende indien ghy wel gedaen hebt by Ierubbaal, ende by sijnen huyse, ende indien ghy hem nae de verdienste sijner handen gedaen hebt:
17 (Want mijn vader heeft voor ulieden gestreden: ende hy heeft sijne ziele verre wechgeworpen, ende u uyt der Midianiten hant geredt.
18 Maer ghy zijt heden opgestaen tegen het huys mijns vader, ende hebt sijne sonen, tseventich mannen, op eenen steen gedoodt: ende ghy hebt Abimelech, eenen sone sijner dienstmaecht, Koninck gemaeckt over de burgeren van Sichem, om dat hy uwe broeder is.)
19 Indien ghy dan in waerheyt ende in oprechticheyt by Ierubbaal ende by sijnen huyse te desen dage gehandelt hebt; so weest vrolick over Abimelech, ende hy zy oock vrolick over ulieden.
20 Maer indien niet, so gae vyer uyt van Abimelech, ende verteere de burgeren van Sichem, ende het huys van Millo: ende vyer gae uyt van de burgeren van Sichem, ende van den huyse Millo, ende verteere Abimelech.
21 Doe vloodt Iotham, ende vluchtede, ende ginck nae Beër: ende hy woonde aldaer van wegen sijnen broeder Abimelech.
22 Als nu Abimelech drie jaren over Israël geheerscht hadde;
23 So sondt Godt eenen boosen geest tusschen Abimelech, ende tusschen de burgeren van Sichem: ende de burgeren van Sichem handelden trouwlooslick tegen Abimelech.
24 Op dat het gewelt [gedaen] aen de tseventich sonen Ierubbaals, quame, ende op dat haer bloet gelegt wierde op Abimelech haren broeder, diese gedoodt hadde, ende op de burgeren van Sichem, die sijne handen gesterckt hadden om sijne broederen te dooden.
25 Ende de burgeren van Sichem bestelden tegens hem, die op de hoochten der bergen lagen leyden, ende al, wie voor by hen op den wech doorginck, beroofden sy: ende het wert Abimelech aengeseyt.
26 Gaal, de sone Ebeds, quam oock met sijne broederen, ende sy gingen over in Sichem: ende de burgeren van Sichem verlieten sich op hem.
27 Ende sy togen uyt in’t velt, ende lasen hare wijnbergen af, ende traden [de druyven], ende maeckten lofliedekens: ende sy gingen in het huys hares Godts, ende aten ende droncken, ende vloeckten Abimelech.
28 Ende Gaal, de sone Ebeds, seyde; Wie is Abimelech? ende wat is Sichem, dat wy hem dienen souden? is hy niet Ierubbaals sone? ende Zebul sijn Bevelhebber? dient [liever] den mannen Hemors, des vaders van Sichem; want waerom souden wy hem dienen?
29 Och dat dit volck in mijne hant ware! ick soude Abimelech wel verdrijven: ende tot Abimelech seyde hy; Vermeerdert u heyr, ende treckt uyt.
30 Als Zebul, de Overste der stadt, de woorden Gaals, des soons Ebeds, hoorde, so ontstack sijn toorn.
31 Ende hy sondt listichlick boden tot Abimelech, seggende: Siet, Gaal, de sone Ebeds, ende sijne broeders zijn tot Sichem gekomen, ende siet, sy, met dese stadt, handelen vyantlick tegens u.
32 So maeckt u nu op by der nacht, ghy, ende het volck dat met u is, ende legt lagen in’t velt.
33 Ende het geschiede inden morgen, als de sonne opgaet, so maeckt u vroech op, ende overvalt dese stadt: ende siet, so hy, ende het volck dat met hem is, tot u uyttrecken, so doet hem, gelijck als uwe hant vinden sal.
34 Abimelech dan maeckte sich op, ende al ’t volck dat met hem was, by nachte: ende sy leyden lagen op Sichem, met vier hoopen.
35 Ende Gaal, de sone Ebeds, ginck uyt, ende stont aen de deure van de stadt-poorte: ende Abimelech rees op, ende al ’t volck dat met hem was, uyt de achterlage.
36 Als Gaal dat volck sach, so seyde hy tot Zebul; Siet daer komt volck af van de hoochten der bergen: Zebul daer en tegen seyde tot hem; Ghy siet de schaduwe der bergen voor menschen aen.
37 Maer Gaal voer wijders voort te spreken, ende seyde; Siet daer volck afkomende uyt het midden des lants, ende een hoop komt van den wech der eycke Meonenim.
38 Doe seyde Zebul tot hem; Waer is nu uwe mont, daer mede ghy seydet; Wie is Abimelech, dat wy hem souden dienen? is niet dit het volck, dat ghy veracht hebt? treckt doch nu uyt, ende strijdt tegens hem.
39 Ende Gaal trock uyt voor’t aengesichte der burgeren van Sichem: ende hy streedt tegens Abimelech.
40 Ende Abimelech jaegde hem na, want hy vloodt voor sijn aengesichte: ende daer vielen vele verslagene tot aen de deure der [stadt] poorte.
41 Abimelech nu bleef tot Aruma: ende Zebul verdreef Gaal ende sijne broederen, datse tot Sichem niet mochten woonen.
42 Ende het geschiedde des anderen daechs, dat het volck uyttrock in’t velt: ende sy seyden ’t Abimelech aen.
43 Doe nam hy het volck, ende deyldese in drie hoopen, ende hy leyde lagen in ’t velt: ende hy sach toe, ende siet, het volck trock uyt de stadt, so maeckte hy sich tegen hen op, ende sloechse.
44 Want Abimelech, ende de hoopen die by hem waren, overvielense, ende bleven staen aen de deure der stadtpoorte: ende de twee [andere] hoopen overvielen alle, die in’t velt waren, ende sloegense.
45 Voort streedt Abimelech tegen de stadt dien selven gantschen dach, ende nam de stadt in, ende doodde het volck, dat daer inne was: ende hy brack de stadt af, ende bezaeydese met sout.
46 Als alle burgeren des torens van Sichem dat hoorden, so gingen sy in de sterckte, in het huys des Godts Berith.
47 Ende het wert Abimelech aengeseyt, dat alle burgeren des torens van Sichem sich versamelt hadden.
48 So ginck Abimelech op den berch Zalmon, hy, ende al ’t volck, dat met hem was; ende Abimelech nam eene byle in sijne hant, ende hieuw eenen tack van de boomen, ende nam hem op, ende leyde hem op sijnen schouder: ende hy seyde tot het volck, dat by hem was; Wat ghy my hebt sien doen, haest u, doet als ick.
49 So hieuwen oock al ’t volck, een yegelick sijnen tack af, ende volgden Abimelech na, ende leydense aen de sterckte, ende verbrandden daer door de sterckte met vyer: dat oock alle lieden des torens van Sichem storven, omtrent duysent mannen ende vrouwen.
50 Voorts tooch Abimelech nae Thebez: ende hy legerde sich tegen Thebez, ende namse in.
51 Doch daer was een stercke toren in ’t midden der stadt; so vloden daer henen alle de mannen ende de vrouwen, ende alle burgeren van de stadt, ende sloten voor sich toe: ende sy klommen op het dack des torens.
52 Doe quam Abimelech tot aen den toren, ende bestormde dien: ende hy genaeckte tot aen de deure des torens, om die met vyere te verbranden.
53 Maer eene vrouwe wierp een stuck van eenen molensteen op Abimelechs kop: ende sy verpletterde sijne herssen-panne.
54 Doe riep hy haestelick den jongen, die sijne wapenen droech, ende seyde tot hem; Treckt u sweert uyt, ende doodt my, op datse niet van my seggen, Eene vrouwe heeft hem gedoodt: ende sijn jonge doorstack hem, dat hy sterf.
55 Als nu de mannen van Israël sagen, dat Abimelech doot was, so gingen sy, een yegelick nae sijne plaetse.
56 Also dede Godt wederkeeren Abimelechs quaet, dat hy aen sijnen vader gedaen hadde, doodende sijne tseventich broederen.
57 Desgelijcx al het quaet der lieden van Sichem, dede Godt wederkeeren op haren kop: ende de vloeck Iothams, des soons Ierubbaals, quam over hen.
Misdaden van Abimelech
1 En Abimelech, de zoon van Jerubbaäl, ging naar Sichem, naar de broers van zijn moeder, en hij sprak tot hen en tot heel het geslacht van de familie van zijn moeder:
2 Spreek toch ten aanhoren van alle burgers van Sichem: Wat is beter voor u? Dat zeventig mannen, allemaal zonen van Jerubbaäl, over u heersen, of dat één man over u heerst? Bedenk daarbij dat ik uw beenderen en uw vlees ben.
3 Toen spraken de broers van zijn moeder ten aanhoren van alle burgers van Sichem al deze woorden over hem. En hun hart neigde zich naar Abimelech, want zij zeiden: Hij is onze broeder.
4 Zij gaven hem zeventig zilverstukken uit het huis van Baäl-Berith, en daarmee huurde Abimelech lichtzinnige leeglopers in, die hem volgden.
5 Toen kwam hij in het huis van zijn vader in Ofra en doodde zijn broers, de zonen van Jerubbaäl, op één en dezelfde steen: zeventig mannen. Maar Jotham, de jongste zoon van Jerubbaäl, bleef over, omdat hij zich had verborgen.
6 Daarop verzamelden zich alle burgers van Sichem en heel Beth-Millo. Zij gingen op weg en maakten Abimelech koning bij de hoge eik die bij Sichem staat.
De toespraak van Jotham
7 Toen zij dit Jotham verteld hadden, ging hij op de top van de berg Gerizim staan, en hij verhief zijn stem en riep en zei tegen hen: Luister naar mij, burgers van Sichem! Dan zal God naar u luisteren.
8 Eens gingen de bomen op weg om een koning over zich te zalven. Ze zeiden tegen de olijfboom: Wees koning over ons!
9 Maar de olijfboom zei tegen hen: Zou ik mijn olie opgeven, die God en de mensen in mij prijzen, en zou ik weggaan om boven de andere bomen te zweven?
10 Toen zeiden de bomen tegen de vijgenboom: Komt u, wees koning over ons!
11 Maar de vijgenboom zei tegen hen: Zou ik mijn zoetigheid en mijn goede vrucht opgeven, en zou ik weggaan om boven de andere bomen te zweven?
12 Toen zeiden de bomen tegen de wijnstok: Komt u, wees koning over ons!
13 Maar de wijnstok zei tegen hen: Zou ik mijn nieuwe wijn opgeven, die God en mensen vrolijk maakt, en zou ik weggaan om boven de andere bomen te zweven?
14 Ten slotte zeiden al de bomen tegen de doornstruik: Kom, weest u koning over ons!
15 En de doornstruik zei tegen de bomen: Als u mij naar waarheid tot koning over u zalft, kom dan en neem de toevlucht in mijn schaduw. Maar zo niet, laat er dan vuur uitgaan van de doornstruik, dat de ceders van de Libanon zal verteren.
16 Welnu, als u naar waarheid en in oprechtheid gehandeld hebt, toen u Abimelech koning maakte, en als u goed gehandeld hebt met Jerubbaäl en zijn huis, en als u met hem hebt gedaan overeenkomstig de verdienste van zijn handen
17 – mijn vader heeft immers voor u gestreden, zijn leven gewaagd en u uit de hand van Midian gered;
18 maar ú bent deze dag in opstand gekomen tegen het huis van mijn vader en hebt zijn zonen, zeventig mannen, op één en dezelfde steen gedood, en u hebt Abimelech, de zoon van zijn slavin, koning gemaakt over de burgers van Sichem, omdat hij uw broer is –
19 als u dan op deze dag naar waarheid en in oprechtheid gehandeld hebt met Jerubbaäl en zijn huis, verblijd u dan over Abimelech, en laat ook hij zich verblijden over u.
20 Maar zo niet, laat er dan vuur uitgaan uit Abimelech, dat de burgers van Sichem en Beth-Millo verteert, en laat er vuur uitgaan van de burgers van Sichem en Beth-Millo dat Abimelech verteert.
21 Toen ging Jotham haastig op de vlucht. Hij ging naar Beër en woonde daar vanwege zijn broer Abimelech.
Abimelech verwoest Sichem
22 Toen Abimelech drie jaar over Israël geheerst had,
23 zond God een boze geest tussen Abimelech en de burgers van Sichem. De burgers van Sichem handelden trouweloos tegen Abimelech,
24 opdat het geweld tegen de zeventig zonen van Jerubbaäl en hun bloed zouden neerkomen op hun broer Abimelech, die hen gedood had; en op de burgers van Sichem, die hem aangemoedigd hadden om zijn broers te doden.
25 De burgers van Sichem plaatsten mannen in hinderlaag tegen hem op de toppen van de bergen, en die beroofden iedereen die over de weg langs hen heen kwam. En het werd aan Abimelech verteld.
26 Gaäl, de zoon van Ebed, kwam ook met zijn broeders, en zij kwamen over naar Sichem. En de burgers van Sichem vertrouwden op hem.
27 Zij gingen de stad uit, het veld in, en zij plukten hun wijngaarden leeg, traden de druiven en zongen feestliederen. Daarna gingen zij het huis van hun god binnen, aten, dronken en vervloekten Abimelech.
28 Toen zei Gaäl, de zoon van Ebed: Wie is Abimelech, en wat is Sichem, dat wij hem zouden dienen? Is hij niet de zoon van Jerubbaäl en is Zebul niet zijn bevelhebber? Dien liever de mannen van Hemor, de vader van Sichem, want waarom zouden wíj hem dienen?
29 Och, had ik dit volk maar in mijn hand! Dan zou ik Abimelech wel verdrijven. Ook zei hij tegen Abimelech: Vergroot uw leger en trek uit!
30 Toen Zebul, de overste van de stad, de woorden van Gaäl, de zoon van Ebed, hoorde, ontstak hij in woede.
31 Heimelijk stuurde hij boden naar Abimelech om te zeggen: Zie, Gaäl, de zoon van Ebed, en zijn broers zijn in Sichem gekomen, en zie, zij zetten de stad tegen u op.
32 Welnu dan, sta vannacht op, u en het volk dat bij u is, en leg een hinderlaag in het veld.
33 En laat het 's morgens, als de zon opgaat, zo gebeuren: u moet vroeg opstaan en deze stad overvallen; en zie, als hij met het volk dat bij hem is, tegen u uittrekt, doe dan met hem zoals uw hand vindt om te doen .
34 Toen stond Abimelech, met al het volk dat bij hem was, 's nachts op, en zij legden zich in een hinderlaag tegen Sichem, in vier groepen.
35 En Gaäl, de zoon van Ebed, kwam naar buiten en ging bij de ingang van de stadspoort staan. Daarop stond Abimelech op uit de hinderlaag, met het volk dat bij hem was.
36 Toen Gaäl het volk zag, zei hij tegen Zebul: Zie, er komt volk van de bergtoppen naar beneden. Zebul zei echter tegen hem: U ziet de schaduw van de bergen voor mensen aan.
37 Maar Gaäl sprak opnieuw en zei: Zie, daar komt volk naar beneden vanuit het midden van het land, en één groep komt uit de richting van de Waarzeggerseik.
38 Toen zei Zebul tegen hem: Waar is nu die grote mond van u waarmee u zei: Wie is Abimelech, dat wij hem zouden dienen? Is dit niet het volk dat u veracht hebt? Trek nu toch de stad uit en strijd tegen hem!
39 En Gaäl trok voor de ogen van de burgers van Sichem de stad uit en streed tegen Abimelech.
40 Maar Abimelech jaagde hem na, want hij vluchtte voor hem weg. En velen vielen er dodelijk gewond neer tot bij de ingang van de stads poort.
41 En Abimelech bleef in Aruma, en Zebul verdreef Gaäl en zijn broeders, zodat zij niet meer in Sichem konden wonen.
42 En het gebeurde de volgende dag dat het volk de stad uittrok, het veld in, en men vertelde het aan Abimelech.
43 Toen nam hij zijn manschappen, verdeelde hen in drie groepen en legde een hinderlaag in het veld. Daarna zag hij, en zie, het volk trok de stad uit. Daarop viel hij hen aan en versloeg hen.
44 Terwijl Abimelech en de groepen die bij hem waren, hen overvielen en bij de ingang van de stadspoort bleven staan, overvielen de twee andere groepen allen die in het veld waren, en versloegen hen.
45 Die hele dag streed Abimelech tegen de stad. Hij nam de stad in, en het volk dat daarin was, doodde hij. Hij brak de stad af en bestrooide die met zout.
46 Toen alle burgers van Migdal-Sichem dit hoorden, gingen zij de schuilplaats van het huis van El-Berith in.
47 En Abimelech werd verteld dat alle burgers van Migdal-Sichem zich daar verzameld hadden.
48 Vervolgens ging Abimelech de berg Zalmon op, hij en al het volk dat bij hem was. Abimelech nam een bijl ter hand, hakte een tak van de bomen, pakte hem op en legde hem op zijn schouder. En tegen het volk dat bij hem was, zei hij: Wat u mij hebt zien doen, haast u, doe zoals ik.
49 Daarop hakte ook eenieder van het volk zijn tak af en zij gingen Abimelech achterna. Zij legden de takken tegen de schuilplaats en staken daarmee de schuilplaats in brand. Zo stierven ook alle mensen van Migdal-Sichem, ongeveer duizend mannen en vrouwen.
Dood van Abimelech
50 Daarna ging Abimelech naar Tebez. Hij sloeg zijn kamp op bij Tebez en nam het in.
51 Maar er stond een sterke toren in het midden van de stad, en alle mannen en vrouwen, ja, alle burgers van de stad vluchtten daarheen. Zij sloten de deur achter zich en klommen op het dak van de toren.
52 Toen kwam Abimelech bij de toren en bestormde die. Maar toen hij de ingang van de toren naderde om die in brand te steken,
53 wierp een vrouw een stuk van een molensteen op Abimelechs hoofd, en zij verbrijzelde zijn schedel.
54 Toen riep hij snel de knecht die zijn wapens droeg en zei tegen hem: Trek uw zwaard en dood mij, want anders zullen zij over mij zeggen: Een vrouw heeft hem gedood. Daarop doorstak zijn knecht hem, zodat hij stierf.
55 En toen de mannen van Israël zagen dat Abimelech dood was, gingen zij terug , iedereen naar zijn woon plaats.
56 Zo liet God het kwaad van Abimelech, dat hij zijn vader aangedaan had door zijn zeventig broers te doden, op zijn hoofd terugkeren.
57 Evenzo liet God al het kwaad van de mensen van Sichem op hun hoofd terugkeren. En de vloek van Jotham, de zoon van Jerubbaäl, kwam over hen.
