1 Susanna , de huysvrouwe van Iojakim , een dochter van Chilkias , een schoone ende Godtsalige vrouwe, 15 gaet in haren hof om haer te wasschen, 17 ende sendt hare maeghden wech om zeepe te halen. 19 Twee Oudtste, zijnde Rechters, die op haer verlieft waren, versoecken haer tot oneere. 21 met dreygementen, indien sy het weygert, datse haer sullen beschuldigen van overspel. 22 Susanna sucht, ende heeft liever te sterven. 25 De Oudtste maken geruchte, ende beschuldigen haer valschelick van overspel met een jongh geselle. 41 waer op sy ter doot veroordeelt, ende geleyt wort. 42 Susanna klaeght hare onnooselheyt den Heere. 45 die den jongelingh Daniel verweckt, welcke dese Oudtste nader ondersoeckt. 54 ende haer uyt haren eygenen mont van valsche beschuldinge overtuyght. 62 die daerom met den doot gestraft worden. 63 ende de vader ende de man van Susanna loven den Heere.
1 DAer was een man woonachtigh tot Babylon, wiens name was Iojakim:
2 Die nam een wijf genaemt Susanna een dochter Chilkie, welcke seer schoon was, ende den Heere vreesende.
3 Want hare ouders waren rechtveerdigh ende hadden hare dochter onderwesen na de wet Mosis.
4 Ende Iojakim was seer rijck, ende hy hadde eenen hof na by sijn huys, ende de Ioden quamen by hem te samen, dewijle hy de aensienlickste was van haer alle.
5 Ende daer werden in het selve jaer twee Oudtste uyt den volcke tot Rechters gestelt: van welcke de Heere gesproken heeft, dat ongerechtigheyt uyt Babylon was uytgegaen van de Oudtste Rechters, die het volck schenen te regeeren.
6 Deselve waren geduerigh in het huys Ioakims: ende tot haer quamen alle, die eenige sake voor ’t gerichte hadden.
7 Ende ’t geschiedde als het volck op den middagh was vertrocken, dat Susanna henen gingh, ende wandelde in den hof hares mans.
8 Ende de twee Oudtste sagen haer alle dage in den hof gaen ende wandelen: ende wierden tegen haer met begeerlickheyt ontsteken.
9 Ende verkeerden haren eygenen sin, ende wendeden hare oogen af, alsoo dat sy na den hemel niet en sagen, noch aen rechtveerdige gerichten en gedachten.
10 Ende sy waren beyde tegen haer ontsteken, maer en verhaelden malkanderen hare pijne niet.
11 Overmits sy haer schaemden hare lusten te verhalen, ende dat sy met haer wilden te doen hebben.
12 Ende sy namense dagelicks neerstelick waer om haer te sien.
13 Ende seyden d’een tot den anderen, Wel aen laet ons na huys gaen, want het is de ure des middaghmaels.
14 Ende uyt gegaen zijnde, scheydden sy van malkanderen, ende weder keerende, quamen sy te gelijck by een, ende als sy malkanderen na de oorsake vraeghden, bekenden sy aen malkanderen hare begeerlickheyt: ende doe beraemden sy in ’t gemeen te samen gelegenen tijt, wanneer sy haer souden konnen alleen vinden.
15 Ende ’t geschiedde doe sy eenen bequamen dagh waer genomen hadden, quam Susanna, gelijck sy dagelicks gewoon was, met twee dienstmaeghden alleen, ende wilde haer in den hof wasschen, overmits het seer heet was.
16 Ende aldaer en was niemant dan de twee Oudtste, die daer in verborgen waren, ende haer waer namen.
17 Ende sy seyde tot hare maeghden, Haelt my nu salve ende zeepe, ende sluyt de deuren des hofs, op dat ick my mach wasschen.
18 Ende sy deden als sy seyde, ende sy sloten de deuren des hofs toe, ende gingen door een zijddeure om te halen het gene haer was bevolen: ende sy en sagen d’Oudtste niet, om dat sy haer versteken hadden.
19 Ende het geschiedde als de maeghden uyt gegaen waren, dat de twee Oudtste opstonden, ende liepen tot haer, ende seyden,
20 Siet de deuren des hofs zijn gesloten, ende niemant en siet ons, ende wy zijn met lust tegen u ontsteken, daerom doet onsen wille, ende zijt by ons.
21 Doch indien niet, soo sullen wy tegen u getuygen dat een jongh geselle by u is geweest, ende dat ghy daerom uwe dienstmaeghden van u hebt wech gesonden.
22 Ende Susanna suchtede swaerlick ende sprack, My is van alle zijden bange, want indien ick dat doe, soo ben ick des doots: ende indien ick het niet en doe, soo en sal ick uwe handen niet ontvlieden.
23 Doch het is my geraetsamer sulcks niet doende in uwe handen te vallen, dan te sondigen voor den Heere.
24 Ende Susanna riep met luyder stemme, ende de twee Oudtste riepen oock tegen haer.
25 Ende d’een van haer toeloopende, dede de deuren des hofs open.
26 Doe nu die van het huysgesin het geroep, dat in den hof was hoorden, soo liepen sy daer in door de zijddeure, om te sien wat haer geschiet was.
27 Doe nu de Oudtste hare redenen seyden, soo hebben haer de knechten seer geschaemt: want noyt en was sulcke reden van Susanna by yemant gesproken.
28 Ende het geschiedde des anderen daeghs, als het volck te samen quam ten huyse van haren man Ioakim, dat de twee Oudtsten oock quamen vol van boos voornemen tegen Susanna, om haer te doen dooden.
29 Ende seyden voor het volck, Sendt om Susanna de dochter Chilkie, de huysvrouwe Ioakims, ende sy sonden om haer.
30 Ende sy quam met hare ouderen ende met hare kinderen, ende met alle haer maeghschap.
31 Doch Susanna was seer teer ende schoon van gesichte.
32 Daerom bevalen dese booswichten dat sy haer aengesicht soude ontdecken, want sy gedeckt was: op dat sy haer aen hare schoonheyt mochten verzadigen.
33 Ende die by haer waren, ende alle die haer sagen, weenden.
34 Ende de twee Oudtste stonden op in ’t midden van het volck, ende leyden de handen op haer hooft.
35 Maer sy weende, ende sagh op na den hemel: want haer herte vertrouwde op den Heere.
36 Ende de Oudtste seyden, Alsoo wy in den hof alleen wandelden, quam dese met twee dienstmaeghden, ende sloot de deuren des hofs toe, ende sondt de maeghden van haer wech:
37 Ende een jongh geselle quam tot haer, die versteken was, ende leyde hem by haer.
38 Maer wy zijnde in den hoeck des hofs, ende dese schande siende, liepen na haer toe.
39 Ende siende haer by malkanderen en konden wy des gesellen niet machtigh worden, om dat hy stercker was dan wy: ende dede de deuren op, ende sprongh wech.
40 Doch dese grepen wy, ende vraeghden haer wie de jongelingh was, ende sy en wilde ons sulcks niet seggen. Dit getuygen wy.
41 Ende de vergaderinge geloofde haer als Oudtste ende Rechteren des volcks, ende veroordeelden haer om te sterven.
42 Doch Susanna riep uyt met luyder stemme, ende seyde, O eeuwige Godt, die een kenner zijt der verborgene dingen, ende die alle dingen weet eer sy zijn.
43 Ghy weet datse leugenen tegen my getuygen, ende siet ick moet sterven daer ick niet gedaen en hebbe, van het gene dese tegen my booslick getuygen.
44 Ende Godt hoorde hare stemme.
45 Ende als mense wech voerde tot den doot, soo verweckte Godt den heyligen geest eenes jongelinghs, die genaemt was Daniel.
46 Ende hy riep met luyder stemme, Ick ben reyn van deser bloet:
47 Ende het gantsche volck wende sich om na hem, ende seyden, Wat reden is dese die ghy gesproken hebt?
48 Doch hy staende in ’t midden van haer, seyde, Zijt ghy kinderen Israëls soo dwaes, dat ghy een dochter Israëls veroordeelt, eer ghy de sake ondersocht, ende de sekerheyt [daer van ] verstaen hebt?
49 Keert wederom na het gerichte, want dese hebben valsche dingen tegen haer getuyght.
50 Ende het gantsche volck keerde met haesten wederom: Ende d’Oudtste seyden tot hem, Komt herwaert, ende sit in ’t midden van ons, ende onderricht ons, dewijle Godt u het Richters-ampt heeft gegeven.
51 Ende Daniel sprack tot haer, Scheydt de een verre van de ander, ende ick salse ondervragen.
52 Als nu de een van de ander gescheyden was, soo riep hy den eenen van haer, ende seyde tot hem, Ghy veroudde in boose dagen, nu zijn uwe sonden [op u ] gekomen, die ghy te voren hebt gedaen,
53 Als ghy onrechtveerdige oordeelen oordeelde, ende de onschuldige veroordeelde, maer de schuldige los liet: daer de Heere seght, Ghy en sult den onschuldigen ende rechtveerdigen niet dooden.
54 Nu wel aen dan, indien ghy dese gesien hebt, soo seght onder wat boom ghy haer by malkanderen hebt sien verkeeren, Ende hy seyde, Onder eenen mastickboom.
55 Doe seyde Daniel, Seer wel, ghy hebt tegen uw’ eygen hooft gelogen: want de Engel des Heeren sal nu bevel van Godt ontfangen, ende u midden door klieven.
56 Ende als hy desen hadde doen wech gaen, beval hy dat men den anderen soude voort brengen, ende seyde tot hem, Ghy zaet Canaans ende niet Iude: de schoonheyt heeft u bedrogen, ende de begeerlickheyt heeft uw’ herte verkeert.
57 Alsoo hebt ghy den dochteren Israëls gedaen, ende die hebben door vreese haer met u vermenght: maer dese dochter Iude en heeft uwe boosheyt niet verdragen.
58 Nu dan seght my, onder wat boom hebt ghyse gegrepen, daer sy met malkanderen verkeerden, ende hy seyde, Onder een eycke:
59 Doe seyde Daniel tot hem, Seer wel, ghy hebt oock tegen u eygen hooft gelogen: want de Engel Godts, die het sweert heeft, wacht op u, om u in ’t midden door te houwen: op dat hy u-lieden uytroeije.
60 Ende de geheele vergaderinge riep uyt met luyder stemme, ende loofden Godt, die een Verlosser is der gene die op hem hopen:
61 Ende stonden op tegen de twee Oudtste, overmits Daniel haer uyt haren eygenen mont van valsche getuygenisse hadde overwonnen.
62 Ende sy hebben haer gedaen na de wet Mosis, op soodanige wijse als sy haren naesten booselick meenden te doen, ende hebben haer gedoot, ende het onschuldigh bloet is op dien dagh verlost geworden.
63 Doch Chilkias, ende sijne huysvrouwe, loofden Godt over hare dochter Susanna, met Ioakim haren man, ende haer gantsche maeghschap, om dat geen oneerlicke sake in haer en was gevonden.
64 Ende Daniel wert groot voor het volck, van dien dagh aen, ende daer na.
Eynde der historie van SUSANNA.Het derde Aenhanghsel aen DANIEL: Namelijck De Historie van SUSANNA, Welcke gestelt wort als het 13. Capittel DANIELS .
1 Susanna , de Huysvrouwe van Iojakim , een dochter van Chilkias , een schoone ende Godtsalige vrouwe, 15 gaet in haren hof om haer te wasschen. 17 ende zendt hare maegden wech om zeepe te halen. 19 Twee Outste, zijnde Rechters, die op haer verlieft waren, versoecken haer tot oneere. 21 met dreygementen indien sy het weygert, dat’se haer sullen beschuldigen van overspel. 22 Susanna sucht, ende heeft liever te sterven. 25 De Oudtste maken geruchte, ende beschuldigen haer valschelick van Overspel met een jonck geselle. 41 waer op sy ter doodt veroordeelt, ende geleydt wordt. 42 Susanna claegt hare onnooselheyt den Heere. 45 die den jongelinck Daniel verweckt, welcke dese Oudtste naerder ondersoeckt. 54 ende haer uyt haren eygenen mondt van valsche beschuldinge overtuyght. 62 die daerom met den doodt gestraft worden. 63 ende de vader ende de man van Susanna loven den Heere.1 DAER was een man woonachtig tot Babylon, wiens name was Iojakim:
2 Die nam een wijf genaemt Susanna een dochter Chilkie, welcke zeer schoon was, ende den Heere vreesende.
3 Want hare ouders waren rechtveerdich ende hadden hare dochter onderwesen na de Wet Mosis.
4 Ende Iojakim was seer rijck, ende hy hadde eenen hof na by zijn huys, ende de Ioden quamen by hem te samen, dewijle hy de aensienlickste was van haer alle.
5 Ende daer werden in ’t selve jaer twee Outste uyt den volcke tot Rechters gestelt: van welcke de Heere gesproken heeft, dat ongerechtigheyt uyt Babylon was uytgegaen van de Outste Rechters, die het volck schenen te regeren.
6 De selve waren geduerich in het huys Ioakims: ende tot haer quamen alle, die eenige sake voor het gerichte hadden.
7 Ende het geschiedde als het volck op den middach was vertrocken, dat Susanna henen ginck, ende wandelde inden hof hares mans.
8 Ende de twee Outste sagen haer alle dage in den hof gaen ende wandelen: ende wierden tegen haer met begeerlickheyt ontsteken.
9 Ende verkeerden haren eygenen sin, ende wendeden hare oogen af, also dat sy na den hemel niet en sagen, noch aen rechtveerdige gerichten en gedachten.
10 Ende sy waren beyde tegen haer onsteken, maer en verhaelden malkanderen hare pijne niet.
11 Overmits sy haer schaemden hare lusten te verhalen, ende dat sy met haer wilden te doen hebben.
12 Ende sy namen’se dagelicx neerstelick waer om haer te sien.
13 Ende seyden d’een tot den anderen, wel aen laet ons na huys gaen, want het is de uyre des middach-maels.
14 Ende uytgegaen zijnde, scheydden sy van malcanderen, ende weder keerende, quamen sy te gelijck by een, ende als sy malcanderen na de oorsake vraegden, bekenden sy aen malcanderen hare begeerlickheyt: ende doe beraemden sy in ’t gemeen te samen gelegenen tijdt, wanneer sy haer souden konnen alleen vinden.
15 Ende het geschiedde doe sy eenen bequamen dach waergenomen hadden, quam Susanna, gelijck sy dagelicks gewoon was, met twee dienstmaeghden alleen, ende wilde haer inden hof wasschen, overmits het seer heet was.
16 Ende aldaer en was niemandt dan de twee Outste, die daer in verborghen waren, ende haer waernamen.
17 Ende sy seyde tot hare maeghden, Haelt my nu salve ende zeepe, ende sluyt de deuren des hofs, op dat ick my mach wasschen.
18 Ende sy deden als sy seyde, ende sy sloten de deuren des hofs toe, ende gingen door een zijd-deure om te halen ’t gene haer was bevolen: ende sy en sagen de Outste niet, om dat sy haer versteken hadden.
19 Ende het geschiedde als de maeghden uytgegaen waren, dat de twee Outsten opstonden, ende liepen tot haer, ende seyden,
20 Siet de deuren des hofs zijn gesloten, ende niemandt en siet ons, ende wy zijn met lust tegen u ontsteken, daerom doet onsen wille, ende zijt by ons.
21 Doch indien niet, so sullen wy tegen u getuygen dat een jonck geselle by u is gheweest, ende dat ghy daerom uwe dienstmaeghden van u hebt wechgesonden.
22 Ende Susanna suchtede swaerlick ende sprack, My is van alle zijden bange, want indien ick dat doe, soo ben ick des doodts: ende indien ick het niet en doe, soo en sal ick uwe handen niet ontvlieden.
23 Doch het is my geraetsamer sulcks niet doende in uwe handen te vallen, dan te sondigen voor den Heere.
24 Ende Susanna riep met luyder stemme, ende de twee Outste riepen oock tegen haer.
25 Ende de een van haer toeloopende, dede de deuren des hofs open.
26 Doe nu die van het huysgesin het geroep, dat in den hof was hoorden, so liepen sy daer in door de zijd-deure, om te sien wat haer geschiedt was.
27 Doe nu de Outste hare redenen seyden, so hebben haer de knechten seer geschaemt: want noyt en was sulcke reden van Susanna by yemant gesproken.
28 Ende het geschiedde des anderen daechs, als het volck te samen quam ten huyse van haren man Ioakim, dat de twee Outsten oock quamen vol van boos voornemen tegen Susanna, om haer toen dooden.
29 Ende seyden voor het volck, sendt om Susanna de dochter Chilkie, de huysvrouwe Ioakims, ende sy sonden om haer.
30 Ende sy quam met hare ouderen ende met hare kinderen, ende met alle hare maeghschap.
31 Doch Susanna was zeer teer ende schoon van gesichte.
32 Daerom bevalen dese booswichten dat sy haer aengesicht soude ontdecken, want sy gedeckt was: op dat sy haer aen hare schoonheyt mochten versadigen.
33 Ende die by haer waren, ende alle die haer sagen, weenden.
34 Ende de twee Outste stonden op in het midden van ’t volck, ende leyden de handen op haer hooft.
35 Maer sy weende, ende sagh op na den hemel: want haer herte vertrouwde op den Heere.
36 Ende de Outste seyden, Also wy inden hof alleen wandelden, quam dese met twee dienstmaeghden, ende sloot de deuren des hofs toe, ende sondt de maeghden van haer wech:
37 Ende een jonck geselle quam tot haer, die versteken was, ende leyde hem by haer.
38 Maer wy zijnde in den hoeck des hofs, ende dese schande siende, liepen na haer toe.
39 Ende siende haer by malcanderen en konden wy des gesellen niet machtich worden, om dat hy stercker was dan wy: ende dede de deuren op, ende spronck wech.
40 Doch dese grepen wy, ende vraeghden haer wie de jongelinck was, ende sy en wilde ons sulcks niet seggen. Dit getuygen wy.
41 Ende de vergaderinge geloofde haer als Outste ende Rechteren des volcx, ende veroordeelden haer om te sterven.
42 Doch Susanna riep uyt met luyder stemme, ende seyde, O eeuwige Godt, die een kender zijt der verborgene dingen, ende die alle dingen weet eer sy zijn.
43 Ghy weet dat’se leugenen tegen my getuygen, ende siet ick moet sterven daer ick niet gedaen en hebbe, van ’t gene dese tegen my booslick getuygen.
44 Ende Godt hoorde hare stemme.
45 Ende alsmen’se wech voerde tot den doodt, so verweckte Godt den heyligen geest eenes jongelincks, die genaemt was Daniel.
46 Ende hy riep met luyder stemme, Ick ben reyn van deser bloet:
47 Ende het gantsche volck wendde sich om na hem, ende seyden, Wat reden is dese die ghy gesproken hebt?
48 Doch hy staende in het midden van haer, seyde, Zijt ghy kinderen Israëls so dwaes, dat ghy een dochter Israëls veroordeelt, eer ghy de sake ondersocht, ende de sekerheyt [daer van ] verstaen hebt?
49 Keert wederom na het gerichte, want dese hebben valsche dingen tegen haer getuyght.
50 Ende het gantsche volck keerde met haesten wederom: Ende de Outste seyden tot hem, comt herwaert, ende sit in ’t midden van ons, ende onderricht ons, dewijle Godt u het Richters-ampt heeft gegeven.
51 Ende Daniel sprack tot haer, scheydt d’een verre van d’ander, ende ick salse ondervragen.
52 Als nu d’een van d’ander gescheyden was, so riep hy den eenen van haer, ende seyde tot hem, Ghy veroudde in boose dagen, nu zijn uwe sonden [op u ] gecomen, die ghy te voren hebt gedaen,
53 Als ghy onrechtveerdige oordeelen oordeelde, ende de onschuldige veroordeelde, maer de schuldige los liet: daer de Heere seght, Ghy en sult den onschuldigen ende rechtveerdigen niet dooden.
54 Nu wel aen dan, indien ghy dese gesien hebt, so seght onder wat boom ghy haer by malcanderen hebt sien verkeeren, ende hy seyde, Onder eenen Mastickboom.
55 Doe seyde Daniel, zeer wel, ghy hebt tegen uw’ eygen hooft gelogen: want de Engel des Heeren sal nu bevel van Godt ontfangen, ende u midden door clieven.
56 Ende als hy desen hadde doen wech gaen, beval hy datmen den anderen soude voortbrengen, ende seyde tot hem, Ghy zaet Canaans ende niet Iude: de schoonheyt heeft u bedrogen, ende de begeerlickheyt heeft uw’ herte verkeert.
57 Also hebt ghy den dochteren Israëls gedaen, ende die hebben door vreese haer met u vermenght: maer dese dochter Iude en heeft uwe boosheyt niet verdragen.
58 Nu dan seght my, onder wat boom hebt ghy’se gegrepen, daer sy met malcanderen verkeerden, ende hy seyde, Onder een Eycke:
59 Doe seyde Daniel tot hem, zeer wel, ghy hebt oock tegen u eygen hooft gelogen: want de Engel Godts, die het sweert heeft, wacht op u, om u in ’t midden door te houwen: op dat hy ulieden uytroeye.
60 Ende de geheele vergaderinge riep uyt met luyder stemme, ende loofden Godt, die een verlosser is der gene die op hem hopen:
61 Ende stonden op tegen de twee Outste, overmits Daniel haer uyt haren eygenen mondt van valsche getuygenisse hadde overwonnen.
62 Ende sy hebben haer gedaen na de Wet Mosis, op sodanige wijse als sy haren naesten booselick meenden te doen, ende hebben haer gedoodt, ende het onschuldich bloet is op dien dach verlost geworden.
63 Doch Chilkias, ende zijne huysvrouwe, loofden Godt over hare dochter Susanna, met Ioakim haren man, ende haer gantsche maeghschap, om dat geen oneerlicke sake in haer en was gevonden.
64 Ende Daniel wert groot voor het volck, van dien dagh aen, ende daer na.
Eynde der Historie van SUSANNA.
