1 Lysias vergadert een groote krijghs-macht om Ierusalem te vermeesteren. 5 benauwt Bethsura. 7 Iudas met de sijne treckt hem tegen. 8 Een ruyter in witte kleedinge verschijnt by haer. 10 Sy vallen de vyanden aen met groote kloeckmoedigheyt, ende slaense op de vlucht. 12 Lysias ontkomt door de vlucht, ende maeckt vrede met de Ioden. 16 De brief die Lysias aen de Ioden tot dien eynde geschreven heeft. 22 De brief des Koninghs Antiochi aen Lysias , waer in hy den Ioden haren Godtsdienst vry toe laet. 27 Noch een brief des Koninghs aen de Ioden van gelijcken inhoudt: 34 als oock een brief der Romeynen aen de Ioden, die het selve bevestigen.
1 ENde een seer weynigh tijts daer na, Lysias des Koninghs Hofmeester, ende bloetverwant, ende die over de saken [des Koninghs gestelt ] was, seer qualick hem houdende over het gene geschiet was,
2 Ende vergadert hebbende ontrent tachtentigh duysent [voetvolcks ,] ende de gantsche ruyterije, trock op tegen de Ioden, voorgenomen hebbende de stadt te maken tot een woonplaetse der Heydenen:
3 Ende den tempel, om tot geltgewin te gebruycken, gelijck de andere tempelen der Heydenen: ende het Hoogepriesterschap alle jaren om gelt te verkoopen.
4 Geensins overleggende de macht Godts: maer hooghmoedigh zijnde op sijne veel duysenden te voet, ende duysenden te peerde, ende de tachtentigh elephanten:
5 Ende quam alsoo in Iudeen, ende genaeckte Bethsura, zijnde een vaste plaetse, gelegen van Ierusalem ontrent vijf stadien, ende hy benauwde het selve.
6 Ende als die met Machabeo waren, verstonden dat hy hare sterckten belegert hadde, soo baden sy, ende de scharen, met kermen ende tranen den Heere, dat hy eenen goeden Engel wilde senden tot behoudenisse van Israël.
7 Ende Machabeus selve nam eerst de wapenen aen, ende vermaende de andere, datse met hem haer in perijckel wilden begeven, om hare broeders te hulpe te komen.
8 Ende sy deden gesamentlick eenen kloeckmoedigen aenval: ende als sy daer noch by Ierusalem waren, is haer een te peerde sittende verschenen, die haer voor reedt, in witte kleedinge, ende sijne gouden wapenrustinge schuddende.
9 Ende sy alle presen den barmhertigen Godt eensamelick: ende wierden in hare zielen seer gesterckt, bereyt zijnde niet alleen de menschen, maer oock de alderwildtste dieren, ende ysere mueren te doorsteken.
10 Ende sy trocken in slagh-orden, hebbende een uyt den hemel die haer soude helpen vechten, alsoo Godt hem over haer ontfermde.
11 Ende als leeuwen op hare vyanden aenvallende, hieuwen sy van die ter neder elf duysent [voetknechten ,] ende duysent ende ses hondert ruyters:
12 Ende alle de andere dwongen sy te vluchten: ende vele van haer gewondet zijnde ontquamen het naeckt: ende Lysias selve met schande vluchtende ontquam het oock.
13 Ende alsoo hy niet sot en was, by hemselven overleggende de nederlage die hem geschiet was, ende verstaende dat de Hebreen onwinnelick waren, overmits de Alvermogende Godt met haer street, soo sondt hy aen haer,
14 Ende versekerde haer dat hy op alle billicke conditien met haer wilde handelen, ende dat hy daerom oock den Koningh soude bewegen, ja nootsaken haren vrient te worden.
15 Machabeus nu, sorge dragende voor het gene oorbaer was, stont toe al het gene dat Lysias versocht: want al wat Machabeus aen Lysias by geschrifte hadde over gegeven voor de Ioden, dat stont de Koningh toe.
16 Want de brieven van Lysias aen de Ioden geschreven, waren van desen inhoudt: Lysias wenscht het Ioodsche volck voorspoet.
17 Ioannes ende Absalom die van u afgesonden zijn, als sy de ondergeschreven antwoorde over gegeven hadden, hebben versocht dat [wy souden inwilligen ] het gene daer in te kennen gegeven wort.
18 Soo hebbe ick dan al het gene, dat aen den Koningh moest gebracht worden, hem verklaert, die al dat behoorlick was toegestaen heeft.
19 Daerom indien ghy behouden sult de goetgunstigheyt tot onse saken, soo sal ick oock voortaen trachten om een oorsake te zijn van uw’ welvaren.
20 Doch van dese dingen in het bysonder hebbe ick last gegeven soo aen dese, als aen mijne afgesondene, om u-lieden het selve te verklaren.
21 Vaert wel. In het hondert ende acht en veertighste jaer, den vier en twintighsten [dagh des maents ] van Iupiter Corinthius.
22 Ende de brief des Koninghs was van desen inhoudt: De Koningh Antiochus wenscht sijnen broeder Lysias voorspoet.
23 Na dat onse vader tot de Goden opgenomen is, wy willende dat de gene die in ons’ Koninckrijck zijn buyten alle beroerten hare eygene sake mogen versorgen:
24 Gehoort hebbende dat de Ioden niet te vreden en zijn met de veranderinge mijns vaders, waer door hy haer wilde brengen tot de Griecksche [wijsen des Godtsdiensts ,] maer datse haer eygene wijse liever willen volgen, ende daerom versoecken dat haer toe gelaten worde hare eygene wetten te mogen volgen:
25 Soo is het dat wy goet gevonden hebben dat dit volck oock buyten beroerte sal zijn: ende ordineeren, dat haer de tempel sal weder gegeven worden, ende dat sy [voortaen ] wandelen mogen na de gebruycken harer voorouderen.
26 Ghy sult dan wel doen, dat ghy aen haer sendet, haer gevende de rechter hant: op dat sy ons’ goetvinden wetende, goets moedts mogen zijn, ende met vreughde hare eygene dingen mogen verrichten.
27 Ende de Sendtbrief des Koninghs aen het [Joodsche ] volck was dusdanigh, De Koningh Antiochus wenscht den Raet der Ioden, ende alle de andere Ioden, voorspoet.
28 Soo ghy welvarende zijt, dat sal zijn gelijck wy willen: wy zijn in goede gesontheyt.
29 Menelaus heeft ons verklaert, dat ghy begeert, weder gekomen zijnde, uwe eygene saken te plegen:
30 Den genen dan die [tot ons ] afgekomen zijn tot den dertighsten dagh [des maents ] van Xanthicus, sal de rechter hant gegeven worden met [alle ] versekertheyt.
31 Dat de Ioden gebruycken mogen hare eygene spijsen ende wetten, gelijck als van te voren: ende dat niemant der selve op eenigerley wijse en sal moeyte aengedaen worden, om van ’tgene onvoorsichtelick soude mogen gedaen zijn.
32 Ick hebbe oock Menelaum aen u gesonden, om u te vertroosten.
33 Vaert wel. Den vijftienden [dagh des maents ] van Xanthicus, in den jare hondert ende acht en veertigh.
34 De Romeynen hebben oock eenen Sendtbrief aen haer geschreven, van desen inhoudt, Quintus Memmius, ende Titus Manlius, gesanten der Romeynen, wenschen het Ioodsche volck voorspoet.
35 Het gene Lysias, de bloetvrient des Koninghs, u toegestaen heeft, dat vinden wy oock goet.
36 Doch aengaende het gene hy goet gevonden heeft tot den Koningh te brengen, sendet terstont yemant die daer over mach handelen: op dat wy mogen verklaringe doen van ’t gene u dienstigh is. Want wy trecken na Antiochien.
37 Daerom spoedight u, ende sendt eenige, op dat wy oock mogen weten hoe ghy gesint zijt.
38 Vaert wel. Den vijftienden dagh [des maents van ] Xanthicus, in den jare hondert acht en veertigh.
1 Lysias vergadert een groote krijghs-macht om Ierusalem te vermeesteren. 5 benauwt Bethsura. 7 Iudas met de sijne treckt hem tegen. 8 een ruyter in witte kleedinge verschijnt by haer. 10 Sy vallen de vyanden aen met groote kloeckmoedigheyt, ende slaen’se op de vlucht. 12 Lysias ontkomt door de vlucht, ende maeckt vrede met de Ioden. 16 De brief die Lysias aen de Ioden tot dien eynde geschreven heeft. 22 De brief des Conincks Antiochi aen Lysias , waer in hy den Ioden haren Godts-dienst vry toelaet. 27 Noch een brief des Conincx aen de Ioden van gelijcken inhoudt. 34 als oock een brief der Romeynen aen de Ioden, die ’t selve bevestigen.
1 ENde een seer weynich tijdts daer na, Lysias des Conincks Hof-meester, ende bloedt-verwant, ende die over de saken [des Conincks gestelt ] was, seer qualick hem houdende over ’t gene geschiet was,
2 Ende vergadert hebbende ontrent tachtentich duysent [voet-volcks ], ende de gantsche ruyterye, trock op tegen de Ioden, voorgenomen hebbende de stadt te maken tot een woonplaetse der Heydenen:
3 Ende den Tempel, om tot gelt-gewin te gebruycken, gelijck de andere Tempelen der Heydenen: ende het Hooge-priesterschap alle jaren om gelt te verkoopen.
4 Geensins overleggende de macht Godts: maer hooghmoedich zijnde op sijne veel duysenden te voet, ende duysenden te peerde, ende de tachtentich Elephanten:
5 Ende quam alsoo in Iudeen, ende genaeckte Bethsura, zijnde een vaste plaetse, gelegen van Ierusalem ontrent vijf stadien, ende hy benauwde het selve.
6 Ende als die met Machabeo waren, verstonden dat hy hare sterckten belegert hadde, so baden sy, ende de scharen, met kermen ende tranen den Heere, dat hy eenen goeden Engel wilde senden tot behoudenisse van Israël.
7 Ende Machabeus selve nam eerst de wapenen aen, ende vermaende de andere, dat’se met hem haer in perijkel wilden begeven, om hare broeders te hulpe te komen.
8 Ende sy deden gesamentlijck eenen kloeck-moedigen aenval: ende als sy daer noch by Ierusalem waren, is haer een te peerde sittende verschenen, die haer voor-reedt, in witte kleedinge, ende sijne gouden wapen-rustinge schuddende.
9 Ende sy alle presen den barmhertigen Godt eensamelick: ende wierden in hare zielen seer gesterckt, bereydt zijnde niet alleen de menschen, maer oock de alderwiltste dieren, ende ysere mueren te doorsteken.
10 Ende sy trocken in slach-orden, hebbende een uyt den hemel die haer soude helpen vechten, alsoo Godt hem over haer ontfermde.
11 Ende als leeuwen op hare vyanden aenvallende, hieuwen sy van die ter neder elf duysent [voetknechten ], ende duysent ende ses hondert ruyters:
12 Ende alle de andere dwongen sy te vluchten: ende vele van haer gewondet zijnde ontquamen het naeckt: ende Lysias selve met schande vluchtende ontquam ’t oock.
13 Ende alsoo hy niet sot en was, by hem selven overleggende de nederlage die hem geschiet was, ende verstaende dat de Hebreen onwinnelijck waren, overmits de Al-vermogende Godt met haer streedt, so sondt hy aen haer,
14 Ende versekerde haer dat hy op alle billicke conditien met haer wilde handelen, ende dat hy daerom oock den Coninck soude bewegen, ja noodtsaken haren vriendt te worden.
15 Machabeus nu, sorge dragende voor ’t gene oorbaer was, stond toe al het gene dat Lysias versocht: want al wat Machabeus aen Lysias by geschrifte hadde overgegeven voor de Ioden, dat stondt de Coninck toe.
16 Want de brieven van Lysias aen de Ioden geschreven, waren van desen inhoudt: Lysias wenscht het Ioodsche volck voorspoedt.
17 Ioannes ende Absalom die van u afgesonden zijn, als sy de ondergeschreven antwoorde over-gegeven hadden, hebben versocht dat [wy souden inwilligen ] ’t gene daer in te kennen gegeven wort.
18 So hebbe ick dan al het gene, dat aen den Coninck moest gebracht worden, hem verklaert, die al dat behoorlijck was toegestaen heeft.
19 Daerom indien ghy behouden sult de goetgunsticheyt tot onse saken, so sal ick oock voortaen trachten om een oorsake te zijn van uw’ welvaren.
20 Doch van dese dingen in ’t bysonder hebbe ick last gegeven so aen dese, als aen mijne afgesondene, om u lieden ’t selve te verklaren.
21 Vaert wel. In het hondert ende acht-en-veertichste jaer, den vier-en-twintichsten [dagh des maents ] van Iupiter Corinthius.
22 Ende de brief des Conincks was van desen inhoudt. De Coninck Antiochus wenscht sijnen broeder Lysias voorspoedt.
23 Na dat onse vader tot de Goden opgenomen is, wy willende dat de gene die in ons’ Coninckrijck zijn buyten alle beroerten hare eygene sake mogen versorgen:
24 Gehoort hebbende dat de Ioden niet te vreden en zijn met de veranderinge mijns vaders, waer door hy haer wilde brengen tot de Grieksche [wijsen des Godts-diensts ], maer dat’se haer eygene wijse liever willen volgen, ende daerom versoecken dat haer toegelaten worde hare eygene wetten te mogen volgen:
25 So ist dat wy goet gevonden hebben dat dit volck oock buyten beroerte sal zijn: ende ordineren, dat haer de Tempel sal weder gegeven worden, ende dat sy [voortaen ] wandelen mogen na de gebruycken harer voor-ouderen.
26 Ghy sult dan wel doen, dat ghy aen haer sendet, haer gevende de rechterhandt: op dat sy ons’ goet-vinden wetende, goets moets mogen zijn, ende met vreughde hare eygene dingen mogen verrichten.
27 Ende de Sendt-brief des Conincks aen het [Ioodsche ] volck was dusdanigh, De Coninck Antiochus wenscht den Raedt der Ioden, ende alle de andere Ioden, voorspoedt.
28 So ghy welvarende zijt, dat sal zijn gelijck wy willen: wy zijn in goede gesontheyt.
29 Menelaus heeft ons verklaert, dat ghy begeert, weder gekomen zijnde, uwe eygene saken te plegen:
30 Den genen dan die [tot ons ] afgekomen zijn tot den dertighsten dagh [des maendts ] van Xanthicus, sal de rechterhandt gegeven worden met [alle ] versekertheyt.
31 Dat de Ioden gebruycken mogen hare eygene spijsen ende wetten, gelijck als van te voren: ende dat niemandt der selve op eenigerley wijse en sal moeyte aengedaen worden, om van ’t gene onvoorsichtelijck soude mogen gedaen zijn.
32 Ick hebbe oock Menelaum aen u gesonden, om u te vertroosten.
33 Vaert wel. Den vijftienden [dagh des maendts ] van Xanthicus, in den jare hondert ende acht-en-veertigh.
34 De Romeynen hebben oock eenen Send-brief aen haer geschreven, van desen inhoudt, Quintus Memmius, ende Titus Manlius, gesanten der Romeynen, wenschen het Ioodsche volck voorspoedt.
35 Het gene Lysias, de bloedt-vriendt des Conincks, u toegestaen heeft, dat vinden wy oock goedt.
36 Doch aengaende het gene hy goet gevonden heeft tot den Coninck te brengen, sendet terstondt yemandt die daer over mach handelen: op dat wy mogen verklaringe doen van ’t gene u dienstigh is. Want wy trecken na Antiochien.
37 Daerom spoedight u, ende sendt eenige, op dat wy oock mogen weten hoe ghy gesint zijt.
38 Vaert wel. Den vijftienden dagh [des maendts van ] Xanthicus, inden jare hondert acht-en-veertigh.
