1 De Priester Mattathias , met sijne vijf sonen, beweent den staet der Ioden. 14 ende maeckt grooten rouwe daer over. 19 Weygert den Koningh te gehoorsamen. 23 ende doorsteeckt, uit yver, eenen Iode, die te Modin den afgoden offerande dede: als oock den afgesondenen des Koninghs. 28 waer over hy met sijne sonen vliedt na het geberghte, ende vele Ioden na de woestijne. 31 die aldaer belegert, ende niet willende vechten op den Sabbath, alle doot geslagen worden. 41 Mattathias gesterckt zijnde met Asideen , ende met de ontvluchtede, stelt hem ter weere, ende verslaet vele van de vyanden der Ioden, ende verbreeckt hare altaren. 49 Ende als hy sterven soude, vermaent hy sijne sonen vromelick te strijden voor de wet Godts. 66 ende Iudam Machabeum , een van sijne sonen, tot Krijghs-overste gestelt hebbende, sterft.
1 IN die dagen stont op Mattathias [de sone ] Ioannis, des [soons ] Simeon, een Priester, van de kinderen Ioarib, van Ierusalem: ende hadde sijn woonplaetse in Modin:
2 Ende hy hadde vijf sonen, Ioannes die toegenaemt was Iaddis,
3 Simon die genaemt was Thassi,
4 Iudas, die genaemt was Machabeus,
5 Eleazar, die genaemt was Auaran, ende Ionathan, die genaemt was Sapphus.
6 Ende hy sagh de Godtslasteringen die in Iuda ende Ierusalem geschiedden,
7 Ende seyde, Ach my, waerom ben ick daer toe geboren, om te sien den overlast mijnes volcks, ende den overlast der heylige stadt: ende om aldaer te sitten, daer deselve over gegeven is in de hant der vyanden?
8 Het heylighdom is in de hant der vreemdelingen. De tempel der selve is geworden als een man die onge-eert is.
9 De heerlicke vaten zijn genomen ende wech gevoert: de kleyne kinderen der selve zijn gedoot in de straten der selve, ende hare jongelingen door het sweert des vyants.
10 Wat volck is’er dat het Koninckrijck der selve niet en heeft ge-erft, ende van haren roof niet gekregen en heeft?
11 Alle haer cieraet is wech genomen: Daerse [te voren ] vry was, is sy een slavinne geworden.
12 Ende siet, onse heylighdommen, ende onse schoonheyt, ende onse heerlickheyt zijn verwoest, ende de Heydenen hebben deselve ontheylight.
13 Waerom souden wy noch [willen ] leven?
14 Ende Mattathias ende sijne sonen scheurden hare kleederen, ende deden sacken aen, ende bedreven seer grooten rouwe.
15 Ende daer quamen eenige van des Koninghs wegen, in de stadt Modin, die de lieden dwongen af te vallen, datse moesten [den afgoden ] offeren.
16 Ende vele van Israël quamen tot haer: ende Mattathias ende sijne sonen wierden daer oock gebracht.
17 Ende die van des Koninghs wegen daer waren, antwoordden ende spraken tot Mattathias, seggende, Ghy zijt een Overste, ende Welgeleerde, ende een groot man in dese stadt, ende seer sterck van sonen ende broederen.
18 Nu dan komt ghy de eerste tot ons, ende doet het bevel des Koninghs, gelijck alle de volckeren gedaen hebben, ende de mannen Iuda, ende die in Ierusalem over gelaten zijn: ende ghy sult, als oock uw’ huys, van des Koninghs vrienden zijn: ende ghy ende uwe sonen sullen verheerlickt worden met silver ende gout, ende met vele geschencken.
19 Ende Mattathias antwoordde, ende seyde met een groote stemme, Al waer’t dat alle volckeren, die in’t huys ende Koninckrijck des Koninghs zijn, hem gehoorsaemden, dat een yegelick van haer afviele van de Godtsdiensten sijner vaderen, ende sijne geboden aenname:
20 Soo sal ick ende mijne sonen, ende mijne broeders wandelen in het verbont onser vaderen.
21 [De Heere wil ] ons genadigh [zijn ,] dat wy niet en verlaten de wet ende de rechten.
22 Het woort des Koninghs en sullen wy niet hooren, dat wy souden overtreden onsen Godtsdienst ter rechter ofte ter slincker hant.
23 Ende als hy ophieldt dese woorden te spreken, soo quam een Iodisch man, om voor d’oogen van allen te offeren op den altaer tot Modin, na het bevel des Koninghs.
24 Ende Mattathias sagh dat, ende yverde, ende sijne nieren beefden, ende hy ontstack met toorne gelijck het recht is, ende toeloopende doodde hem op den altaer.
25 Ende den man des Koninghs, die [de lieden ] dwongh te offeren, doodde hy oock op den selven tijt: ende verbrack den altaer.
26 Ende hy yverde voor de wet, gelijck [eertijts ] dede Phinees tegen Zambri, den sone Salom.
27 Ende Mattathias riep uyt in de stadt met een groote stemme, seggende, Een yegelick die daer yvert voor de wet, ende het verbont vast houdt, die ga uyt achter my.
28 Ende hy ende sijne sonen vloden na de bergen, ende lieten al wat sy hadden in de stadt.
29 Doe gingen vele, die de gerechtigheyt ende het recht sochten, henen na de woestijne,
30 Om haer aldaer neder te setten, sy ende hare kinderen, ende haer vrouwen, ende haer vee, om dat het quaet over haer vermenighvuldight was.
31 Ende den mannen des Koninghs, ende den krijghs-machten die te Ierusalem in de stadt Davids waren, wiert geboodtschapt datter mannen, die het gebodt des Koninghs hadden verbroken, in de holen in de woestijne waren gegaen, ende dat vele haer toe liepen.
32 Ende als sy haer achterhaelt hadden, hebben sy haren leger tegen haer geleght, ende sy vingen tegen haer den krijgh aen op den dagh der Sabbathen, ende seyden tot haer:
33 Het is noch tijt dat ghy uyt komt, ende doet na het woort des Koninghs, ende ghy sult het leven behouden.
34 Ende dese seyden, Wy en sullen niet uytkomen, noch wy en sullen het woort des Koninghs niet doen, om te ontheyligen den dagh der Sabbathen.
35 Ende sy haesteden met den strijt tegen haer.
36 Ende dese en antwoordden haer niet, noch en wierpen niet eenen steen tegen haer, noch en stopten de holen niet toe, seggende,
37 Laet ons alle sterven in onse eenvoudigheyt. De hemel ende de aerde getuygen over ons, dat ghy ons onrechtelick ombrenght.
38 Ende sy stonden op tegen haer om te strijden op den Sabbath, ende sy wierden doot geslagen, sy, ende hare huysvrouwen, ende hare kinderen, ende haer vee, tot duysent zielen der menschen.
39 Ende Mattathias ende sijne vrienden dit verstaende, hebben seer grooten rouwe over haer gemaeckt.
40 Ende d’een man seyde tot sijnen naesten, Indien wy alle souden doen, gelijck onse broederen gedaen hebben, ende wy niet en souden strijden tegen de Heydenen voor ons’ leven ende voor onse rechten, soo souden sy ons nu haestelick van de aerde vernielen.
41 Ende sy besloten eenen raet op dien dagh, seggende, Soo daer eenigh mensche sal komen tegen ons te strijden op den dagh der Sabbathen, laet ons tegen hem oock strijden, ende en laet ons niet alle sterven gelijck onse broeders in de holen gestorven zijn.
42 Doe vergaderde by haer de vergaderinge der Asideen die sterck van macht waren, [ende ] van Israël een yegelick die gewillighlick de wet hieldt.
43 Ende alle die dese quaden ontvloden waren, voeghden haer by deselve, ende wierden haer tot een versterckinge.
44 Ende sy brachten hare macht te samen, ende sloegen de sondaren in haren toorne, ende de boose mannen in hare grimmigheyt: ende de overgeblevene vloden na de Heydenen om behouden te worden.
45 Ende Mattathias ende sijne vrienden trocken rontom ende verbraken hare altaren.
46 Ende sy besneden met kracht alle de kinderkens die onbesneden waren, soo vele sy vonden in de lantpalen van Israël,
47 Ende sy vervolghden de kinderen des hooghmoedts: ende dit werck wiert voorspoedigh in hare hant.
48 Ende sy bevrijdden de wet uyt de hant der Heydenen, ende uyt de hant der Koningen: ende en gaven den hoorn [der overwinninge ] niet aen dien sondaer.
49 Ende als de dagen naerderden dat Mattathias soude sterven, seyde hy tot sijne sonen, Nu is de hooghmoedt gevestight, ende de kastijdinge, ende nu is de tijt der verwoestinge, ende de grimmige toorne.
50 Nu dan mijne kinderen, yvert voor de wet, ende stelt uwe zielen voor het verbont uwer vaderen.
51 Gedenckt onser vaderen, wat daden sy gedaen hebben in hare tijden: ende ghy sult groote heerlickheyt ontfangen, ende eenen eeuwigen name.
52 Abraham en is hy in de versoeckinge niet getrouw gebleven, ende ’t is hem tot gerechtigheyt gereeckent?
53 Ioseph heeft in den tijt sijner benauwtheyt het gebodt gehouden, ende wiert een heere van Egypten.
54 Phinees onse vader, als hy met eenen yver heeft geyvert, heeft het verbont van een eeuwigh Priesterdom ontfangen.
55 Iesus, als hy het woort heeft volbracht, is een Rechter in Israël geworden.
56 Chaleb, als hy getuygenisse heeft gegeven in de gemeynte, heeft het erfdeel des lants gekregen.
57 David, in sijne barmhertigheyt, heeft den throon van een eeuwigh Koninckrijck be-erft.
58 Elias, als hy met eenen yver voor de wet heeft geyvert, is opgenomen tot in den hemel.
59 Ananias, Azarias, Misaël, als sy gelooft hebben, zijn uyt de vlamme behouden.
60 Daniel is in sijne eenvoudigheyt geruckt uyt den mont der leeuwen.
61 Ende overdenckt alsoo van geslachte tot geslachte, ende dat alle de gene, die op hem hopen, niet en sullen verswackt worden.
62 Ende en vreest u niet van de woorden des sondigen mans: want sijne heerlickheyt sal tot dreck ende wormen worden.
63 Heden sal hy verhooght worden, ende morgen en sal hy niet gevonden worden: want hy sal weder keeren tot sijn stof, ende sijne overleggingen sullen vergaen.
64 Ende ghy, mijne kinderen, wort gesterckt, ende houdt u als mannen in de wet: want ghy sult in deselve verheerlickt worden.
65 Ende siet Simeon uwe broeder, ick weet dat hy een man van raet is, hoort hem alle uwe dagen: hy sal u tot een vader zijn.
66 Ende Iudas Machabeus die is sterck van kracht, van sijner jonckheyt aen: dese sal uwen Krijghs-overste wesen: ende ghylieden sult den krijgh der volcken voeren.
67 Ende ghy sult tot u brengen alle die de wet doen: ende sult de wrake uwes volcks [uytvoeren .]
68 Vergeldet den Heydenen de vergeldinge: ende houdt u aen de geboden der wet.
69 Ende hy zegende haer: ende wiert by sijne vaderen gestelt.
70 Ende hy sterf in het hondert ende ses en veertighste jaer: ende sijne sonen begroeven hem in de graven sijner vaderen in Modin: ende ’t gantsche Israël maeckte over hem seer grooten rouwe.
1 De Priester Mattathias , met sijne vijf sonen, beweent den staet der Ioden . 14 ende maeckt grooten rouwe daer over. 19 Weygert den Coninck te gehoorsamen. 23 ende doorsteeckt, uit yver eenen Iode, die te Modin den Afgoden offerande dede: als oock den afgesondenen des Conincks. 28 waer over hy met sijne sonen vliedt na ’t geberchte, ende vele Ioden na de woestijne. 31 die aldaer belegert, ende niet willende vechten op den Sabbath, alle dootgeslagen worden. 41 Mattathias gesterckt zijnde met de Asideen , ende met de ontvluchtede, stelt hem ter weere, ende verslaet vele vande vyanden der Ioden , ende verbreeckt hare altaren. 49 Ende als hy sterven soude, vermaent hy sijne sonen vromelick te strijden voor de Wet Godts. 66 ende Iudam Machabeum , een van sijne sonen, tot Krijghs-overste gestelt hebbende, sterft.
1 IN die dagen stondt op Mattathias [de sone ] Ioannis, des [soons ] Symeon, een Priester, van de kinderen Ioarib, van Ierusalem: ende hadde sijn woonplaetse in Modin:
2 Ende hy hadde vijf sonen, Ioannes die toegenaemt was Iaddis,
3 Symon die genaemt was Thassi,
4 Iudas, die genaemt was Machabeus
5 Eleazar, die genaemt was Auaran, ende Ionathan, die genaemt was Sapphus.
6 Ende hy sagh de Godts-lasteringen die in Iuda ende Ierusalem geschiedden,
7 Ende seyde, Ach my, waerom ben ick daer toe geboren, om te sien den overlast mijns volcks, ende den overlast der heylige stadt: ende om aldaer te sitten, daer de selve overgegeven is in de handt der vyanden?
8 Het Heyligdom is in de handt der vremdelingen. De Tempel der selve is geworden als een man die onge-eert is.
9 De heerlicke vaten zijn genomen ende wech gevoert: de cleyne kinderen der selve zijn gedoodt in de straten der selve, ende hare jongelingen door het sweert des vijandts.
10 Wat volck is’er dat het Coninckrijck der selve niet en heeft ge-erft, ende van haren roof niet gecregen en heeft?
11 Alle haer cieraet is wech genomen: Daer’se [te voren ] vry was, is sy een slavinne geworden.
12 Ende siet, onse heylighdommen, ende onse schoonheyt, ende onse heerlickheyt zijn verwoest, ende de heydenen hebben deselve ontheylight.
13 Waerom souden wy noch [willen ] leven?
14 Ende Mattathias ende sijne sonen scheurden hare cleederen, ende deden sacken aen, ende bedreven zeer grooten rouwe.
15 Ende daer quamen eenige van des Conincks wegen, in de stadt Modin, die de luyden dwongen af te vallen, dat’se moesten [den afgoden ] offeren.
16 Ende vele van Israël quamen tot haer: ende Mattathias ende sijne sonen wierden daer oock gebracht.
17 Ende die van des Conincks wegen daer waren, antwoordden ende spraken tot Mattathias, seggende, Ghy zijt een Overste, ende wel-geleerde, ende een groot man in dese stadt, ende zeer sterck van sonen ende broederen.
18 Nu dan comt ghy de eerste tot ons, ende doet het bevel des Conincks, gelijck alle de volckeren gedaen hebben, ende de mannen Iuda, ende die in Ierusalem overgelaten zijn: ende ghy sult, als oock uw’ huys, van des Conincks vrienden zijn: ende ghy ende uwe sonen sullen verheerlickt worden met silver ende goudt, ende met vele geschencken.
19 Ende Mattathias antwoordde, ende seyde met een groote stemme, Al waert dat alle volckeren, die in het huys ende Coninckrijck des Conincks zijn, hem gehoorsaemden, dat een yegelick van haer afviele van de Godts-diensten sijner vaderen, ende sijne geboden aenname:
20 So sal ick ende mijne sonen, ende mijne broeders wandelen in het verbondt onser vaderen.
21 [De Heere wil ] ons genadigh [zijn ], dat wy niet en verlaten de Wet ende de rechten.
22 Het woordt des Conincks en sullen wy niet hooren, dat wy souden overtreden onsen Godts-dienst ter rechter ofte ter slincker handt.
23 Ende als hy ophield dese woorden te spreken, so quam een Iodisch man, om voor de oogen van allen te offeren op den altaer tot Modin, na het bevel des Conincks.
24 Ende Mattathias sagh dat, ende yverde, ende sijne nieren beefden, ende hy ontstack met toorne gelijck het recht is, ende toeloopende doodde hem op den altaer.
25 Ende den man des Conincks, die [de lieden ] dwongh te offeren, doodde hy oock op den selven tyt: ende verbrack den altaer.
26 Ende hy yverde voor de Wet, gelijck [eertijts ] dede Phinees tegen Zambri, den sone Salom.
27 Ende Mattathias riep uyt in de stadt met een groote stemme, seggende, Een yegelick die daer yvert voor de Wet, ende het verbondt vast houdt, die gaet uyt achter my.
28 Ende hy ende sijne sonen vloden na de bergen, ende lieten al wat sy hadden in de stadt.
29 Doe gingen vele, die de gerechticheyt ende het recht sochten, henen na de woestijne,
30 Om haer aldaer neder te setten, sy ende hare kinderen, ende haer vrouwen, ende haer vee, om dat het quaet over haer vermenichvuldight was.
31 Ende den mannen des Conincks, ende den krijghs-machten die te Ierusalem in de stadt Davids waren, wierdt geboodtschapt datter mannen, die het gebodt des Conincks hadden verbroken, in de holen inde woestijne waren gegaen, ende dat vele haer toe-liepen.
32 Ende als sy haer achterhaelt hadden, hebben sy haren leger tegen haer geleght, ende sy vingen tegen haer den crijgh aen op den dagh der Sabbathen, ende seyden tot haer:
33 Het is noch tijdt dat ghy uyt comt, ende doet na het woordt des Conincks, ende ghy sult het leven behouden.
34 Ende dese seyden, Wy en sullen niet uytcomen, noch wy en sullen het woordt des Conincks niet doen, om te ontheyligen den dagh der Sabbathen.
35 Ende sy haesteden met den strijdt tegen haer.
36 Ende dese en antwoordden haer niet, noch en wierpen niet eenen steen tegen haer, noch en stopten de holen niet toe, seggende,
37 Laet ons alle sterven in onse eenvoudicheyt. De hemel ende de aerde getuygen over ons, dat ghy ons onrechtelick ombrenght.
38 Ende sy stonden op tegen haer om te strijden op den Sabbath, ende sy wierden doodt geslagen, sy, ende hare huysvrouwen, ende hare kinderen, ende haer vee, tot duysent zielen der menschen.
39 Ende Mattathias ende sijne vrienden dit verstaende, hebben zeer grooten rouwe over haer gemaeckt.
40 Ende d’een man seyde tot sijnen naesten, Indien wy alle souden doen, gelijck onse broederen gedaen hebben, ende wy niet en souden strijden tegen de Heydenen voor ons’ leven ende voor onse rechten, so souden sy ons nu haestelick van de aerde vernielen.
41 Ende sy besloten eenen raedt op dien dagh, seggende, So daer eenich mensche sal comen tegen ons te strijden op den dagh der Sabbathen, laet ons tegen hem oock strijden, ende en laet ons niet alle sterven gelijck onse broeders inde holen gestorven zijn.
42 Doe vergaderde by haer de vergaderinge der Asideen die sterck van macht waren, [ende ] van Israël een yegelick die gewillichlick de Wet hieldt.
43 Ende alle die dese quaden ontvloden waren, voeghden haer by deselve, ende wierden haer tot een versterckinge.
44 Ende sy brachten hare macht te samen, ende sloegen de sondaren in haren toorne, ende de boose mannen in hare grimmicheyt: ende de overgeblevene vloden na de Heydenen om behouden te worden.
45 Ende Mattathias ende sijne vrienden trocken rontom ende verbraken hare altaren.
46 Ende sy besneden met cracht alle de kinderkens die onbesneden waren, so vele sy vonden in de landtpalen van Israël,
47 Ende sy vervolghden de kinderen des hoochmoets: ende dit werck wierdt voorspoedigh in hare handt.
48 Ende sy bevrydden de Wet uyt de handt der Heydenen, ende uyt de handt der Coningen: ende en gaven den hoorn [der overwinninge ] niet aen dien sondaer.
49 Ende als de dagen naerderden dat Mattathias soude sterven, seyde hy tot sijne sonen, Nu is de hoochmoet gevestight, ende de castijdinge, ende nu is de tijdt der verwoestinge, ende de grimmige toorne.
50 Nu dan mijne kinderen, yvert voor de Wet, ende stelt uwe zielen voor het verbondt uwer vaderen .
51 Gedenckt onser vaderen, wat daden sy gedaen hebben in hare tijden: ende ghy sult groote heerlickheyt ontvangen, ende eenen eeuwigen name.
52 Abraham en is hy in de versoeckinge niet getrouw gebleven, ende het is hem tot gerechticheyt gerekent?
53 Joseph heeft inden tijdt sijner benauwtheyt het gebod gehouden , ende wiert een Heere van Egypten .
54 Phinees onse vader, als hy met eenen yver heeft geyvert, heeft het verbondt van een eeuwigh Priesterdom ontfangen.
55 Iesus, als hy het woort heeft volbracht, is een Rechter in Israël geworden.
56 Chaleb, als hy getuygenisse heeft gegeven in de gemeynte, heeft het erfdeel des landts gecregen.
57 David, in sijne barmherticheydt, heeft den throon van een eeuwigh Coninckrijcke be-erft.
58 Elias, als hy met eenen yver voor de Wet heeft ge-yvert, is opgenomen tot in den hemel.
59 Ananias, Azarias, Misaël, als sy gelooft hebben, zijn uyt de vlammme behouden.
60 Daniel is in sijne eenvoudicheyt geruckt uyt den mondt der leeuwen.
61 Ende overdenckt alsoo van geslachte tot geslachte, ende dat alle de gene, die op hem hopen, niet en sullen verswackt worden.
62 Ende en vreest u niet van de woorden des sondigen mans: want sijne heerlickheyt sal tot dreck ende wormen worden.
63 Heden sal hy verhooght worden, ende morgen en sal hy niet gevonden worden: want hy sal wederkeeren tot sijn stof, ende sijne overleggingen sullen vergaen.
64 Ende ghy, mijne kinderen, wort gesterckt ende houdt u als mannen in de Wet: want ghy sult in de selve verheerlickt worden.
65 Ende siet Symeon uwe broeder, ick weet dat hy een man van raedt is, hoort hem alle uwe dagen: hy sal u tot een vader zijn.
66 Ende Iudas Machabeus die is sterck van kracht, van sijner jonckheydt aen: dese sal uwen krijghs-Overste wesen: ende ghy-lieden sult den krijgh der volcken voeren.
67 Ende ghy sult tot u brengen alle die de Wet doen: ende sult de wrake uwes volcks [uytvoeren ].
68 Vergeldet den Heydenen de vergeldinge: ende houdt u aen de geboden der Wet.
69 Ende hy segende haer: ende wiert by sijne vaderen gestelt.
70 Ende hy sterf in het hondert ende ses en veertichste jaer: ende sijne sonen begroeven hem in de graven sijner vaderen in Modin: ende het gantsche Israël maeckte over hem zeer grooten rouwe.
